Poradnik od Apteki Centralnej

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Chłodniejsze dni, zmienna pogoda i mniejsza ilość słońca sprawiają, że jesienią łatwiej o spadek energii i gorsze samopoczucie.  Dobre nawyki oraz właściwie dobrane suplementy diety mogą wspierać odporność, oraz poprawiać kondycję psychiczną, aby cieszyć się zdrowiem i dobrym nastrojem niezależnie od pory roku.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Endometrioza to przewlekła choroba ginekologiczna, która dotyka miliony kobiet na całym świecie, a mimo to często pozostaje nierozpoznana przez wiele lat. Towarzyszące jej dolegliwości – takie jak silne bóle menstruacyjne, przewlekłe zmęczenie czy problemy z płodnością – bywają bagatelizowane lub mylone z innymi schorzeniami. Tymczasem endometrioza może znacząco obniżać komfort życia i wpływać na codzienne funkcjonowanie. Zrozumienie jej przyczyn oraz rozpoznanie charakterystycznych objawów pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Co to jest endometrioza? Endometrioza to choroba, w której przebiegu komórki podobne do błony śluzowej macicy (endometrium) rozwijają się poza jej jamą – najczęściej w obrębie jajników, jajowodów czy otrzewnej. Pod wpływem hormonów te ogniska zachowują się podobnie jak endometrium w macicy, czyli ulegają cyklicznym zmianom w trakcie miesiączki. Prowadzi to do powstawania stanów zapalnych, zrostów i torbieli, które mogą powodować silny ból, obfite miesiączki, a także problemy z zajściem w ciążę. Choroba ma charakter przewlekły i postępujący, dlatego jej wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są niezwykle istotne dla poprawy jakości życia.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Tłuszczaki to łagodne zmiany nowotworowe - guzki tłuszczowe, które mogą pojawić się praktycznie w każdym miejscu na ciele. Choć zwykle nie są groźne dla zdrowia, ich obecność często budzi niepokój i może wpływać na komfort życia. Powstają w wyniku nadmiaru komórek tłuszczowych skupionych w jednym miejscu i mogą mieć różne rozmiary – od małych, ledwo wyczuwalnych, po większe, które rzucają się w oczy. 

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Jod to pierwiastek, który pełni w ludzkim organizmie bardzo ważną rolę – wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, metabolizm, a nawet rozwój mózgu u dzieci. Choć potrzebujemy go w niewielkich ilościach, jego niedobór może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. W codziennej diecie łatwo go pominąć dlatego warto wiedzieć, jakie produkty są jego najlepszym źródłem i jak zadbać o odpowiednią suplementację.  Właściwości jodu Jod to pierwiastek o wyjątkowych właściwościach, które mają bezpośredni wpływ na zdrowie całego organizmu. Jego główną rolą jest wspieranie produkcji hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) – które regulują metabolizm, temperaturę ciała oraz pracę serca i układu nerwowego. Jod wpływa także na prawidłowy rozwój mózgu i układu nerwowego u dzieci, dlatego jego obecność w diecie jest szczególnie istotna w okresie ciąży i wczesnego dzieciństwa. Choć potrzebny w niewielkich ilościach, jego znaczenie dla zdrowia jest ogromne – zarówno dla dorosłych, jak i dla najmłodszych członków rodziny. Wspiera produkcję hormonów tarczycy (T3 i T4). Reguluje metabolizm, temperaturę ciała i pracę serca. Wspomaga prawidłowy rozwój mózgu i układu nerwowego u dzieci. Wykazuje właściwości antybakteryjne. Wspiera zdrowie skóry i włosów. Wzmacnia odporność organizmu.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

W świecie gier elektronicznych, ekranów i natłoku informacji młodym umysłom coraz trudniej utrzymać uwagę. Problemy z koncentracją nie zawsze wynikają jednak z lenistwa czy braku chęci – często są sygnałem, że warto przyjrzeć się codziennym nawykom, rytmowi dnia czy nawet diecie dziecka. Proste ćwiczenia, odpowiednia aktywność fizyczna i drobne zmiany w codziennym funkcjonowaniu sprawią, że nauka staje się łatwiejsza, a dziecko odzyskuje pewność siebie i radość z odkrywania świata. Skupienie – co to takiego?  Skupienie to zdolność świadomego kierowania uwagi na jedno zadanie lub bodziec, bez ulegania rozproszeniom. To właśnie ono pozwala dziecku przeczytać tekst do końca, rozwiązać zadanie matematyczne czy wysłuchać nauczyciela na lekcji. W praktyce oznacza umiejętność „odcięcia się” od tego, co dzieje się w tle – hałasu, myśli, czy pokus płynących z otoczenia – i zaangażowania się w jedno konkretne działanie. Dla dzieci koncentracja jest fundamentem efektywnej nauki i rozwoju. Bez niej trudno przyswajać nowe informacje, zapamiętywać i łączyć fakty. Co ważne, skupienie nie jest cechą wrodzoną daną „raz na zawsze”, dlatego należy je stale trenować i wzmacniać.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Rosnąca popularność egzotycznych podróży sprawia, że zagrożenie wystąpienia chorób tropikalnych staje się coraz bardziej realne zarówno dla turystów jak i osób pracujących za granicą. Do najczęściej diagnozowanych chorób tropikalnych należą m.in. malaria, denga, dur brzuszny czy żółta febra. Wiele z tych schorzeń przenoszonych jest przez owady – głównie komary – i może mieć poważny przebieg, jeśli nie zostaną szybko rozpoznane i odpowiednio leczone. Znajomość objawów oraz skutecznej profilaktyki pozwoli zapobiec zarażeniu i niebezpiecznym powikłaniom.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Złocista opalenizna to symbol wakacyjnego wypoczynku. Niestety, efekt skóry muśniętej słońcem nie jest trwały – naskórek naturalnie się złuszcza, a brązowa tonacja stopniowo blednie, jednak właściwa pielęgnacja, nawilżenie i kilka prostych trików pomoże zachować letni blask na dłużej. Jak powstaje opalenizna? Opalenizna to naturalna reakcja obronna skóry na promieniowanie słoneczne. Pod wpływem promieniowania UV melanocyty – komórki barwnikowe znajdujące się w naskórku – zaczynają produkować większe ilości melaniny, czyli barwnika odpowiedzialnego za ciemniejszy odcień skóry. Melanina działa jak swoista tarcza ochronna, pochłaniając część szkodliwego promieniowania i ograniczając ryzyko uszkodzeń DNA komórek. Dzięki temu skóra nabiera charakterystycznej, brązowej tonacji, która jest dla wielu osób symbolem zdrowia i atrakcyjnego wyglądu. Warto jednak pamiętać, że opalenizna jest sygnałem, że organizm broni się przed szkodliwym działaniem słońca, dlatego tak istotne jest korzystanie z odpowiednich filtrów UV i pielęgnacja, która pozwoli cieszyć się pięknym kolorytem, jednocześnie dbając o bezpieczeństwo skóry. Po jakim czasie schodzi opalenizna? Ponieważ skóra nieustannie się odnawia, opalenizna z czasem zanika. Cykl odnowy naskórka trwa przeciętnie od 28 do 40 dni, w zależności od wieku, kondycji skóry oraz sposobu pielęgnacji. To właśnie w tym czasie dochodzi do stopniowego złuszczania się komórek barwnikowych zawierających melaninę, a brązowy odcień skóry staje się coraz jaśniejszy. U niektórych osób opalenizna może utrzymywać się krócej, np. około 2–3 tygodniach, zwłaszcza gdy skóra jest sucha lub narażona na częste kąpiele, korzystanie z basenu czy peelingi. Odpowiednia pielęgnacja – nawilżanie, unikanie przesuszenia i stosowanie delikatnych kosmetyków – pozwoli cieszyć się efektem skóry muśniętej słońcem zdecydowanie dłużej.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Elektrolity to niezwykle istotne składniki, bez których organizm ludzki nie może prawidłowo funkcjonować. Odpowiadają m.in. za nawodnienie komórek, przewodzenie impulsów nerwowych czy pracę mięśni – w tym serca. Ich niedobór może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów, od zmęczenia i skurczów mięśni, po poważniejsze zaburzenia rytmu serca. Zrozumienie przyczyn niedoboru elektrolitów oraz znajomość sposobów ich właściwego uzupełniania to pierwszy krok do skutecznej profilaktyki – szczególnie w okresach zwiększonego ryzyka, np. latem, podczas intensywnych treningów lub w trakcie choroby. Co to są elektrolity? Elektrolity to występujące w organizmie minerały, które po rozpuszczeniu w wodzie przyjmują formę jonów zdolnych do przewodzenia prądu elektrycznego. Należą do nich m.in. sód, potas, magnez, wapń, chlorki i fosforany. Elektrolity odgrywają podstawową rolę w wielu procesach życiowych – regulują gospodarkę wodno-elektrolitową, wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, a także pomagają utrzymać właściwe pH organizmu. 

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Coraz więcej osób po 40. roku życia zauważa, że czytanie drobnego druku wymaga większego wysiłku, a ostrość widzenia z bliska stopniowo się pogarsza. To naturalny proces, znany jako prezbiopia – czyli starczowzroczność. Choć objawy mogą początkowo wydawać się niegroźne, często wyraźnie wpływają na komfort codziennego funkcjonowania. Znajomość objawów prezbiopii i świadomość nowoczesnych rozwiązań pozwoli dłużej cieszyć się dobrym widzeniem. Prezbiopia co to? Prezbiopia, nazywana także starczowzrocznością, to naturalny proces związany ze starzeniem się oka. Zazwyczaj pojawia się po 40. roku życia i wynika z utraty elastyczności soczewki oraz osłabienia mięśni odpowiadających za akomodację. Oznacza to, że oko stopniowo traci zdolność ostrego widzenia przedmiotów z bliska – trudniejsze staje się czytanie drobnego druku, korzystanie ze smartfona czy wykonywanie precyzyjnych czynności. W przeciwieństwie do innych wad wzroku prezbiopia nie jest chorobą, lecz fizjologicznym etapem starzenia się. Objawy mogą pojawiać się stopniowo i często są mylone ze zmęczeniem oczu.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Przebarwienia skóry to problem, który dotyka wielu osób – niezależnie od wieku czy typu cery. Mogą mieć różne przyczyny - od nadmiernej ekspozycji na słońce, przez zmiany hormonalne, aż po pozostałości po trądziku. Choć często są jedynie defektem estetycznym, potrafią wpływać na nasze samopoczucie i pewność siebie. Istnieje jednak wiele skutecznych metod, które pomagają rozjaśnić istniejące przebarwienia oraz zapobiegać powstawaniu nowych zmian. 

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Oparzenia słoneczne to powszechna, ale często bagatelizowana reakcja skóry na nadmierną ekspozycję na promieniowanie UV. Choć zazwyczaj kojarzą się z krótkotrwałym zaczerwienieniem i pieczeniem skóry, mogą prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych – od odwodnienia, przez uszkodzenia naskórka, aż po zwiększone ryzyko nowotworów skóry, w tym czerniaka. Na oparzenia słoneczne szczególnie narażone są osoby o jasnej karnacji, dzieci oraz osoby długotrwale przebywające na słońcu w godzinach największego nasłonecznienia. Odpowiednie postępowanie po wystąpieniu oparzenia oraz skuteczna profilaktyka mogą zapobiec nieprzyjemnym następstwom opalania.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Tarczyca to mały, ale niezwykle ważny gruczoł, który wpływa na niemal każdy aspekt funkcjonowania organizmu – od metabolizmu, przez nastrój, aż po pracę serca. Problemy z tarczycą mogą pojawić się na różnych etapach życia i często objawiają się w sposób nieoczywisty, co utrudnia szybkie rozpoznanie. Zaburzenia pracy tarczycy, takie jak nadczynność czy niedoczynność, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego tak ważna jest znajomość przyczyn chorób tarczycy, sposobów ich diagnozowania oraz dostępnych metod leczenia, które pozwalają skutecznie przywrócić równowagę hormonalną i poprawić samopoczucie. Co to jest tarczyca? Tarczyca to niewielki gruczoł położony u podstawy szyi, przypominający kształtem motyla. Jest odpowiedzialna za produkcję hormonów, które regulują tempo przemiany materii, wpływają na pracę serca, układu nerwowego oraz wiele innych procesów w organizmie. Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest bardzo istotne dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia. Za co odpowiada tarczyca? Funkcje tarczycy Tarczyca to gruczoł, który wytwarza hormony wpływające na wiele procesów życiowych. Jej główne funkcje to regulacja metabolizmu, wspieranie pracy układu sercowo-naczyniowego oraz wpływ na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego. Hormony tarczycy pomagają też utrzymać odpowiednią temperaturę ciała oraz mają znaczenie dla zdrowia kości i mięśni. Dzięki nim organizm efektywnie wykorzystuje energię, co przekłada się na dobre samopoczucie i zdrowie. Najważniejsze funkcje tarczycy: regulacja tempa przemiany materii (metabolizmu), wpływ na pracę serca i układ krążenia, wspieranie prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, kontrola temperatury ciała, udział w rozwoju i regeneracji mięśni oraz kości, wpływ na wzrost i rozwój organizmu, zwłaszcza u dzieci. Jaki hormon produkuje tarczyca? Tarczyca wytwarza kilka hormonów, które mają ważne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Najważniejsze z nich to: tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3), kalcytonina Tyroksyna (T4) to główny hormon tarczycy, który wpływa na tempo przemiany materii, energię komórek oraz rozwój narządów. W organizmie część T4 przekształca się w aktywną formę T3. Trójjodotyronina (T3) to aktywniejsza forma hormonu, bezpośrednio regulująca metabolizm i wpływająca na funkcje serca, układu nerwowego oraz mięśni. Kalcytonina jest hormonem odpowiedzialnym za regulację poziomu wapnia we krwi, wspierający zdrowie kości i przeciwdziałający nadmiernemu uwalnianiu wapnia z kości.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Krwawienie z nosa to dolegliwość, która, choć najczęściej nie jest groźna, potrafi wywołać niepokój – zwłaszcza gdy zdarza się regularnie lub bez wyraźnej przyczyny. Przyczyną krwawienia mogą być urazy mechaniczne, suche powietrze oraz problemy z ciśnieniem i choroby przewlekłe. Znajomość przyczyn krwawień z nosa, skutecznych sposobów reagowania oraz metod profilaktyki pomogą zadbać o zdrowie i komfort każdego dnia.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Egzotyczne wakacje oraz towarzysząca im zmiana standardów sanitarnych i diety dla wielu turystów kończy się niespodziewanym problemem zdrowotnym, znanym powszechnie jako "zemsta faraona". Biegunka podróżnych, bo o niej mowa, to częsta dolegliwość, która potrafi skutecznie zepsuć nawet najbardziej wyczekiwany wypoczynek. Skąd się bierze? Jakie są jej objawy i – co najważniejsze – jak szybko wrócić do formy? To pytania, na które warto znać odpowiedź, planując zagraniczną podróż. Zemsta faraona co to? Zemsta faraona to potoczne określenie biegunki podróżnych – ostrej dolegliwości żołądkowo-jelitowej, która najczęściej dotyka osoby podróżujące do krajów o cieplejszym klimacie, zwłaszcza w Afryce Północnej, Azji czy Ameryce Południowej. Jej nazwa pochodzi od legendarnej „klątwy”, która miała spotykać obcokrajowców odwiedzających Egipt. W rzeczywistości to nic innego jak reakcja organizmu na kontakt z miejscową florą bakteryjną, do której nasz układ pokarmowy nie jest przyzwyczajony. Klątwa faraona może pojawić się już w pierwszych dniach pobytu i objawia się biegunką, nudnościami, bólami brzucha oraz ogólnym osłabieniem. Choć zazwyczaj mija samoistnie po kilku dniach, nie warto jej bagatelizować – odpowiednie nawodnienie i szybka reakcja mogą znacznie złagodzić jej przebieg. Czy zemsta faraona jest zaraźliwa? Biegunka podróżnych najczęściej wywoływana jest przez bakterie (takie jak Escherichia coli), wirusy lub – rzadziej – pasożyty, które przenoszą się drogą pokarmową. Zakażenie może nastąpić nie tylko poprzez spożycie skażonej wody czy jedzenia, ale również przez kontakt z osobą chorą – na przykład poprzez wspólne korzystanie z toalety, ręczników czy niedokładnie umyte ręce. Z tego względu bardzo ważne jest zachowanie podstawowych zasad higieny – częste mycie rąk, unikanie dzielenia się posiłkami oraz stosowanie żeli antybakteryjnych. W przypadku wystąpienia objawów warto również zadbać o to, by nie narażać innych osób na kontakt z patogenami. Wspierając leczenie odpowiednimi preparatami można nie tylko szybciej wrócić do zdrowia, ale też zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Ile trwa zemsta faraona? Zemsta faraona zazwyczaj ma charakter krótkotrwały i mija samoistnie w ciągu 3 do 5 dni. Czas trwania dolegliwości zależy jednak od przyczyny zakażenia, ogólnego stanu zdrowia osoby chorej oraz szybkości podjętego leczenia. U osób z dobrą odpornością objawy mogą ustąpić szybciej – zwłaszcza przy odpowiednim nawodnieniu, zastosowaniu elektrolitów, probiotyków oraz leków przeciwbiegunkowych dostępnych bez recepty. W przypadku braku poprawy po kilku dniach, nasilających się objawów (takich jak wysoka gorączka, obecność krwi w stolcu czy silne odwodnienie), konieczna jest konsultacja lekarska – może to wskazywać na poważniejsze zakażenie wymagające antybiotykoterapii. 

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Latem chętnie spacerujemy, opalamy się, wypoczywamy na świeżym powietrzu. Korzystając z uroków słońca, jednocześnie stosujemy różne preparaty – zarówno lecznicze, jak i pielęgnacyjne, nie zdając sobie sprawy, że niektóre leki, zioła, a nawet kosmetyki w kontakcie z promieniowaniem UV mogą powodować reakcje fotouczulające. Reakcja fototoksyczna może prowadzić do przebarwień, podrażnień, a nawet poważnych zmian skórnych, dlatego wiedzieć, czego unikać latem, aby cieszyć się słońcem bez ryzyka dla zdrowia i urody.  Reakcja fototoksyczna Reakcja fototoksyczna to najczęstszy rodzaj nadwrażliwości na światło, który może wystąpić po zastosowaniu niektórych leków, ziół czy kosmetyków zawierających substancje światłouczulające. Do reakcji fototoksycznej dochodzi, gdy dana substancja w organizmie wchodzi w reakcję z promieniowaniem UV, powodując uszkodzenie komórek skóry. Objawy przypominają silne oparzenie słoneczne – pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, pieczenie, a czasem także pęcherze. Warto pamiętać, że nawet jednorazowa ekspozycja na słońce po zażyciu fototoksycznego preparatu może zakończyć się nieprzyjemnymi konsekwencjami skórnymi. Dlatego latem szczególnie ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki i zachować ostrożność przy stosowaniu produktów o działaniu światłouczulającym.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Zakażenie bakterią helicobacter pylori to jedna z najczęstszych przyczyn dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Choć często przebiega bezobjawowo, w wielu przypadkach prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych – wrzodów żołądka, zapalenia błony śluzowej, a nawet zwiększonego ryzyka raka żołądka. Znajomość objawów i metod diagnozowania zakażenia helicobacter pylori pozwoli w porę podjąć skuteczne leczenie. Objawy helicobacter Zakażenie helicobacter pylori, szczególnie na wczesnym etapie, może przebiegać bezobjawowo. U wielu osób bakteria ta może bytować w żołądku przez lata, nie dając żadnych dolegliwości, jednak gdy dojdzie do uszkodzenia błony śluzowej, pojawiają się objawy, które mogą znacząco obniżać komfort życia. Do najczęstszych objawów zakażenia Helicobacter pylori należą: przewlekłe bóle lub pieczenie w nadbrzuszu, zwłaszcza na czczo lub po posiłku, uczucie pełności, wzdęcia, częste odbijanie, nudności, a czasem wymioty, brak apetytu, utrata masy ciała, zgaga i cofanie treści żołądkowej, nieprzyjemny zapach z ust. W bardziej zaawansowanych przypadkach, takich jak choroba wrzodowa, mogą wystąpić również krwawienia z przewodu pokarmowego (widoczne np. w stolcu lub wymiotach). Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć diagnostykę w kierunku H. pylori. Wczesne wykrycie zakażenia pozwala uniknąć powikłań i rozpocząć skuteczne leczenie.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ostry, przeszywający ból w okolicy pięty, nasilający się zwłaszcza rano lub po dłuższym odpoczynku, może być objawem ostrogi piętowej. Choć nazwa sugeruje wyraźną zmianę kostną, ostroga piętowa to przede wszystkim wynik przewlekłego stanu zapalnego w obrębie rozcięgna podeszwowego. Problem ten dotyka zarówno osoby aktywne fizycznie, jak i prowadzące siedzący tryb życia, a jego przyczyny są często związane z przeciążeniem, niewłaściwym obuwiem lub wadami postawy.  Co to jest ostroga piętowa? Ostroga piętowa to potoczna nazwa narośli kostnej, która tworzy się na dolnej lub tylnej powierzchni kości piętowej. Powstaje na skutek długotrwałego przeciążenia i mikrourazów w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa. Choć sama narośl może być widoczna na zdjęciu rentgenowskim, to ból, który jej towarzyszy, wynika głównie z przewlekłego stanu zapalnego tkanek miękkich otaczających piętę. Ostroga piętowa często rozwija się stopniowo i może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów, aż do momentu, gdy staje się źródłem silnego, kłującego bólu utrudniającego chodzenie. 

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Skaza białkowa to potoczny termin określający alergię na białka mleka krowiego występującą u niemowląt i małych dzieci. Objawia się zazwyczaj suchymi i szorstkimi plamami na skórze, głównie na twarzy, a także dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Wczesne rozpoznanie symptomów oraz odpowiednie leczenie i dieta eliminacyjna mogą przywrócić dziecku zdrowie i komfort. Alergia na białka mleka krowiego – przyczyny skazy białkowej Główną przyczyną skazy białkowej jest niedojrzały jeszcze układ odpornościowy dziecka, który błędnie rozpoznaje niektóre białka zawarte w mleku – takie jak kazeina czy beta-laktoglobulina – jako zagrożenie. W efekcie organizm uruchamia reakcję obronną, prowadzącą do wystąpienia objawów alergicznych. Do rozwoju skazy białkowej może przyczynić się również dziedziczność – jeśli jedno lub oboje rodzice mają alergie, ryzyko pojawienia się nietolerancji białka mleka u dziecka znacznie wzrasta. 

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Lato sprzyja spędzaniu czasu na świeżym powietrzu, jednak intensywne promieniowanie słoneczne może być niebezpieczne dla zdrowia. Udar słoneczny to poważna reakcja organizmu na przegrzanie, która może prowadzić do groźnych powikłań, zwłaszcza u dzieci, seniorów i osób cierpiących na choroby przewlekłe. Objawia się m.in. wysoką gorączką, nudnościami, zawrotami głowy i zaburzeniami świadomości. Szybkie rozpoznanie objawów, odpowiednie postępowanie oraz stosowanie prostych zasad profilaktyki pozwolą uniknąć przegrzania organizmu i cieszyć się słońcem w pełni bezpiecznie.

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Obecność białka w moczu, zwana białkomoczem, to sygnał, którego nie należy ignorować. Choć niewielkie ilości mogą pojawiać się przejściowo – np. po wysiłku fizycznym czy w czasie infekcji – utrzymujące się podwyższone stężenie białka może świadczyć o problemach z nerkami lub innymi schorzeniami ogólnoustrojowymi.  Norma białka w moczu U zdrowej osoby mocz zawiera jedynie śladowe ilości białka – zazwyczaj nieprzekraczające 150 mg na dobę. W badaniu ogólnym moczu prawidłowy wynik to „brak” lub „śladowe ilości” białka. Wynik powyżej normy może wskazywać na przejściowe zaburzenia (np. wysiłek fizyczny, stres, gorączkę) lub być objawem chorób nerek i układu moczowego. W przypadku podwyższonego stężenia białka konieczna może być dalsza diagnostyka, w tym badanie dobowej zbiórki moczu lub testy laboratoryjne wykrywające białkomocz selektywny i nieselektywny. Rodzaje białkomoczu Białkomocz, czyli obecność białka w moczu, może mieć różne mechanizmy powstawania i przybierać różne postaci. Rozróżnienie rodzaju białkomoczu ma istotne znaczenie diagnostyczne, ponieważ pomaga określić przyczynę problemu i dobrać odpowiednie leczenie. Białkomocz czynnościowy (przemijający) – pojawia się przejściowo, np. po wysiłku fizycznym, w czasie gorączki, stresu czy odwodnienia. Nie świadczy o uszkodzeniu nerek i zwykle ustępuje samoistnie. Białkomocz ortostatyczny (posturalny) – występuje głównie u dzieci i młodzieży. Białko pojawia się w moczu w ciągu dnia, a znika po nocy spędzonej w pozycji leżącej. Ma łagodny przebieg i nie wymaga leczenia. Białkomocz kłębuszkowy – wynika z uszkodzenia kłębuszków nerkowych, które odpowiadają za filtrację krwi. W tej grupie wyróżniamy: białkomocz selektywny (utrata głównie małych białek (np. albumin) - zwykle w mniej zaawansowanych chorobach) i nieseektywny (utrata różnych typów białek, także większych cząsteczek - świadczy o poważniejszym uszkodzeniu nerek). Białkomocz cewkowy – spowodowany uszkodzeniem cewek nerkowych, które nie są w stanie prawidłowo wchłaniać przefiltrowanych białek. Występuje m.in. w toksycznych uszkodzeniach nerek czy chorobach metabolicznych. Białkomocz z przeładowania (nadmiarowy) – pojawia się, gdy we krwi występuje nadmiar pewnych białek (np. w szpiczaku mnogim – białko Bence’a-Jonesa), które przenikają do moczu mimo prawidłowej pracy nerek. Białkomocz mieszany – zawiera cechy kilku typów jednocześnie i wskazuje na złożony mechanizm powstawania, często przy ciężkich i przewlekłych chorobach nerek. Rozpoznanie rodzaju białkomoczu wymaga dokładnych badań – m.in. analizy ogólnej moczu, pomiaru dobowej utraty białka oraz badań laboratoryjnych krwi. Białko w moczu objawy Obecność białka w moczu, zwłaszcza we wczesnym stadium, często przebiega bezobjawowo i jest wykrywana jedynie podczas badania ogólnego moczu. W miarę postępu choroby, gdy białkomocz osiąga wyższe wartości, mogą pojawić się niespecyficzne objawy wynikające z utraty białek osoczowych i pogarszającej się funkcji nerek. Dochodzi wtedy m.in. do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, spadku ciśnienia onkotycznego krwi i zatrzymywania płynów w organizmie. U pacjentów mogą występować również objawy ogólne związane z toczącym się stanem zapalnym lub współistniejącą chorobą nerek. Obrzęki Pieniący się mocz Zmniejszona ilość moczu Uczucie zmęczenia Nadciśnienie tętnicze

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ból stawów to problem zdrowotny, który może znacząco obniżyć jakość życia i ograniczać codzienną aktywność. Objawia się dyskomfortem, sztywnością, obrzękiem, a niekiedy także zaczerwienieniem w obrębie stawów. Może mieć charakter ostry lub przewlekły, a jego przyczyny upatruje się w przeciążeniach mechanicznych, chorobach zapalnych oraz zmianach zwyrodnieniowych. Podstawowe znaczenie w redukcji bólu ma trafna diagnoza oraz odpowiednio dobrane leczenie, które może obejmować zarówno farmakoterapię, jak i domowe sposoby. Nie bez znaczenia jest również profilaktyka, która pozwala ograniczyć ryzyko nawrotów oraz spowolnić postęp dolegliwości. Jak bolą stawy? Ból stawów może przyjmować różne formy, w zależności od jego przyczyny i lokalizacji. Najczęściej opisywany jest jako uczucie sztywności, kłucia, pieczenia lub tępego, rozlanego bólu, który nasila się podczas ruchu lub obciążenia stawu. W niektórych przypadkach może występować również ból spoczynkowy, szczególnie w nocy lub nad ranem, co jest charakterystyczne dla chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Dolegliwości mogą obejmować jeden lub kilka stawów, a ich nasilenie bywa zmienne – od łagodnego dyskomfortu po silny, unieruchamiający ból. Często towarzyszą im objawy dodatkowe, takie jak obrzęk, zaczerwienienie, ograniczenie zakresu ruchu czy uczucie przeskakiwania w stawie. Charakter bólu może stanowić istotną wskazówkę diagnostyczną i pomóc w ustaleniu jego źródła. Ból stawów przyczyny Ból stawów może wynikać z czynników mechanicznych, zapalnych lub zwyrodnieniowych. Jedną z najczęstszych przyczyn są choroby zwyrodnieniowe stawów, które pojawiają się wraz z wiekiem, na skutek zużycia chrząstki stawowej. Równie często ból stawów towarzyszy stanom zapalnym, takim jak reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa czy toczeń rumieniowaty układowy. Dolegliwości mogą być również efektem urazów – skręceń, zwichnięć czy przeciążeń związanych z intensywną aktywnością fizyczną. Czasami ból stawów ma charakter wtórny i towarzyszy innym schorzeniom ogólnoustrojowym. Najczęstsze przyczyny bólu stawów: choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby autoimmunologiczne, dna moczanowa (podagra), urazy mechaniczne: skręcenia, zwichnięcia, przeciążenia, infekcje wirusowe lub bakteryjne, zaburzenia metaboliczne i hormonalne.