06.03.2025
Kwas foliowy – wskazania, właściwości i rola witaminy B9 w diecie przyszłej mamy
Kwas foliowy to witamina, stanowiący ważny składnik codziennej diety, szczególnie dla kobiet planujących potomstwo. Jego wpływ na rozwijający się płód sprawia, że powinien być suplementowany już na kilka tygodni przed planowanym zajściem w ciążę i przyjmowany co najmniej do jej 12. tygodnia. Witamina B9 (kwas foliowy) to jednak nie tylko obowiązkowa pozycja na liście suplementów dla przyszłych mam, to również ratunek na niedokrwistość oraz wsparcie zdrowia układu pokarmowego i skóry.
Kwas foliowy właściwości
Kwas foliowy, znany również jako witamina B9, to witamina rozpuszczalna w wodzie, która pełni istotną funkcję w wielu procesach biologicznych w organizmie.
- Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego przebiegu procesów podziału komórkowego.
- Wpływa na syntezę DNA i RNA, co jest szczególnie ważne podczas wzrostu i podziału komórek podczas rozwoju płodu.
- Suplementacja kwasem foliowym przed zajściem w ciążę i w pierwszych tygodniach ciąży pomaga zmniejszyć ryzyko wad cewy nerwowej, takich jak bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa.
- Foliany odgrywają rolę w produkcji czerwonych krwinek, przez co pomagają w zapobieganiu niedokrwistości, wpływają na produkcję i funkcję neuroprzekaźników oraz pomagają w regulacji poziomu homocysteiny, której wysokie stężenia we krwi mogą być związane z różnymi problemami zdrowotnymi, w tym z chorobami sercowo-naczyniowymi.
- Kwas foliowy wpływa także na funkcjonowanie układu immunologicznego, wspierając obronę organizmu przed infekcjami.
Witamina B9 gdzie występuje.
Kwas foliowy jest obecny w różnych produktach spożywczych, takich jak warzywa liściaste, produkty mleczne, mięso, rośliny strączkowe czy produkty pełnoziarniste.
Kwas foliowy źródła:
| Warzywa liściaste |
|
| Produkty pełnoziarniste |
|
| Owoce i soki owocowe |
|
| Strączkowe |
|
| Orzechy i nasiona |
|
| Mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego |
|
| Produkty mleczne |
|
| Inne produkty spożywcze |
|
Niektóre produkty spożywcze, zwłaszcza zboża i płatki śniadaniowe mogą być również wzbogacone w kwas foliowy.
Kwas foliowy badanie i norma
Aby ocenić poziom kwasu foliowego w organizmie, należy przeprowadzić badanie krwi. Badanie poziomu kwasu foliowego może być wykonywane w celu: oceny niedoborów, monitorowania postępu suplementacji, diagnostyki w chorobach układu pokarmowego (celiakia czy choroba Crohna) oraz w celu identyfikacji przyczyn nieprawidłowości w obrazie krwi. Standardowe zakresy referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, ale ogólnie poziom kwasu foliowego w zakresie 3-17 nanogramów na mililitr (ng/mL) uznawany jest za normalny. Wyniki poniżej zakresu referencyjnego mogą wskazywać na niedobór kwasu foliowego, co może być związane z różnymi czynnikami, takimi jak niewłaściwa dieta, problemy wchłaniania czy ciąża. Zbyt wysoki poziom kwasu foliowego może być wynikiem nadmiernego spożycia suplementów lub problemów z metabolizmemtaminy. Interpretacja wyników badań powinna być przeprowadzona przez lekarza w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta i uwzględniając indywidualne potrzeby.
Niedobór kwasu foliowego objawy
Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do różnych objawów, które wynikają z roli tej witaminy w organizmie. Symptomy niedoboru kwasu foliowego obejmują: niedokrwistość megaloblastyczną, zmęczenie i osłabienie, zmiany w obrębie błon śluzowych, problemy ze skórą, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, a nawet drażliwość, zaburzenia snu czy problemy z koncentracją.
- Niedokrwistość megaloblastyczna to schorzenie, w którym produkcja czerwonych krwinek jest zaburzona, prowadząc do powstawania dużych, niedojrzałych komórek krwi. Niedokrwistość megaloblastyczna jest jednym z charakterystycznych objawów niedoboru kwasu foliowego.
- Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do zmniejszenia ilości czerwonych krwinek, co z kolei wpływa na zdolność transportu tlenu do tkanek, prowadząc do uczucia zmęczenia.
- Niski poziom kwasu foliowego może objawiać się owrzodzeniami w jamie ustnej, stanem zapalnym języka oraz problemami ze skórą — np. sucha skóra, pękające kąciki ust.
- Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do biegunki, utraty apetytu, utraty masy ciała, a także dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
- Zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenia koncentracji, drażliwość czy zaburzenia snu mogą być objawem niedoboru witaminy B9.
- Problemy z rozwojem płodu i niedobór kwasu foliowego u kobiet w ciąży może prowadzić do poważnych wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu, takich jak bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa.
Diagnoza niedoboru kwasu foliowego może wymagać badań krwi, a leczenie może obejmować zmiany w diecie oraz suplementację. W przypadku kobiet planujących ciążę lub będących w ciąży suplementacja kwasem foliowym jest zwykle zalecana w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej u rozwijającego się płodu.
Kwas foliowy przed ciążą i w ciąży
Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju struktur nerwowych u rozwijającego się płodu, dlatego jego odpowiednie spożycie przed zajściem w ciążę i w pierwszych tygodniach ciąży odgrywa kluczową rolę dla zdrowia dziecka. Suplementację kwasem foliowym warto rozpocząć co najmniej kilka tygodni przed planowaną ciążą. Przyjmowanie witaminy B9 przed ciążą pomaga zbudować rezerwy kwasu foliowego w organizmie, co jest istotne w jej pierwszych tygodniach, kiedy rozwijające się struktury nerwowe u dziecka są najbardziej podatne na działanie tej witaminy.
Ile kwasu foliowego w ciąży?
Zarówno przed ciążą, jak i w jej pierwszych tygodniach zaleca się przyjmowanie około 400 mikrogramów (mcg) kwasu foliowego dziennie. Kobiety, które mają zwiększone ryzyko wad cewy nerwowej (na przykład ze względu na historię rodzinną występowania tych wad), mogą być zalecane wyższe dawki.
Kwas foliowy w ciąży do kiedy zażywać?
Rozpoczętą na etapie planowania ciąży suplementacja kwasem foliowym powinna być kontynuowana w pierwszych 12 tygodniach ciąży — jest to okres, kiedy rozwijają się najważniejsze struktury nerwowe u płodu, a niedobór kwasu foliowego może zwiększać ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Jednak ostateczny czas trwania suplementacji może zależeć od indywidualnych potrzeb zdrowotnych i zaleceń lekarskich.
Jaki kwas foliowy w ciąży?
Witamina B9 jest dostępna w różnych formach, ale najczęściej stosowany jest kwas foliowy w postaci syntetycznej, czyli kwas pteroilomonoglutaminowy (pteroylmonoglutamic acid, PTEG lub PGA). Alternatywą dla formy syntetycznej jest L-metylofolian wapnia — biologicznie aktywna forma kwasu foliowego. Metylofolian wapnia jest bardziej zaawansowaną i bezpośrednią formą folianów, co oznacza, że jest łatwiej przyswajalny przez organizm. Jeśli chodzi o produkty dostępne na rynku, można znaleźć suplementy kwasu foliowego o różnych dawkach i w różnych formach, takich jak tabletki, kapsułki lub proszki. W przypadku kobiet w ciąży zaleca się stosowanie suplementów, które dostarczają zalecanej dziennej dawki kwasu foliowego, najczęściej wynoszącej 400 mikrogramów (mcg) dziennie przed ciążą i przez pierwsze 12 tygodni ciąży. W niektórych sytuacjach, ze względu na specyficzne potrzeby zdrowotne kobiety, lekarz może przepisać kwas foliowy na receptę (np. wysokie ryzyko wad cewy nerwowej, zaburzenia metaboliczne, celiakia czy choroba Crohna).
Czy można brać kwas foliowy, nie będąc w ciąży?
Kwas foliowy jest ważnym składnikiem zdrowej diety, dlatego zdecydowanie można przyjmować go niezależnie od ciąży. Suplementacja kwasem foliowym może być zalecana w celu poprawy zdrowia układu krwionośnego i redukcji chorób sercowo naczyniowych, wspomagania układu nerwowego i pokarmowego, dla zachowania zdrowej skóry i zdrowia psychicznego. Warto jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem suplementacji kwasem foliowym, nawet bez związku z ciążą, zaleca się konsultację z lekarzem. Lekarz może pomóc w ustaleniu odpowiedniej dawki, zwłaszcza jeśli istnieją specyficzne potrzeby zdrowotne lub obawy dotyczące niedoboru tej witaminy.
Kwas foliowy na czczo czy po jedzeniu
W przypadku suplementacji kwasem foliowym zazwyczaj nie ma specyficznego wymogu co do sposobu jego przyjmowania. Kwas foliowy jest dobrze tolerowany na czczo, ale jednocześnie można go przyjmować z jedzeniem, jeśli to bardziej wygodne lub nie powoduje żadnych problemów żołądkowych. Niektóre osoby mogą odczuwać nieprzyjemności żołądkowe, takie jak nudności, gdy przyjmują suplementy na czczo. W takim przypadku przyjmowanie kwasu foliowego z jedzeniem może pomóc zminimalizować ewentualne dolegliwości. Kwas foliowy jest lepiej wchłaniany z pożywieniem, dlatego osoby z problemami wchłaniania substancji odżywczych lub zaburzeniami przewodu pokarmowego mogą preferować przyjmowanie folianów w trakcie posiłków. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących sposobu przyjmowania kwasu foliowego zawsze warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże dostosować zalecenia do indywidualnej sytuacji zdrowotnej.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Zemsta faraona – przyczyny, objawy i sposoby leczenia biegunki podróżnych
Egzotyczne wakacje oraz towarzysząca im zmiana standardów sanitarnych i diety dla wielu turystów kończy się niespodziewanym problemem zdrowotnym, znanym powszechnie jako "zemsta faraona". Biegunka podróżnych, bo o niej mowa, to częsta dolegliwość, która potrafi skutecznie zepsuć nawet najbardziej wyczekiwany wypoczynek. Skąd się bierze? Jakie są jej objawy i – co najważniejsze – jak szybko wrócić do formy? To pytania, na które warto znać odpowiedź, planując zagraniczną podróż. Zemsta faraona co to? Zemsta faraona to potoczne określenie biegunki podróżnych – ostrej dolegliwości żołądkowo-jelitowej, która najczęściej dotyka osoby podróżujące do krajów o cieplejszym klimacie, zwłaszcza w Afryce Północnej, Azji czy Ameryce Południowej. Jej nazwa pochodzi od legendarnej „klątwy”, która miała spotykać obcokrajowców odwiedzających Egipt. W rzeczywistości to nic innego jak reakcja organizmu na kontakt z miejscową florą bakteryjną, do której nasz układ pokarmowy nie jest przyzwyczajony. Klątwa faraona może pojawić się już w pierwszych dniach pobytu i objawia się biegunką, nudnościami, bólami brzucha oraz ogólnym osłabieniem. Choć zazwyczaj mija samoistnie po kilku dniach, nie warto jej bagatelizować – odpowiednie nawodnienie i szybka reakcja mogą znacznie złagodzić jej przebieg. Czy zemsta faraona jest zaraźliwa? Biegunka podróżnych najczęściej wywoływana jest przez bakterie (takie jak Escherichia coli), wirusy lub – rzadziej – pasożyty, które przenoszą się drogą pokarmową. Zakażenie może nastąpić nie tylko poprzez spożycie skażonej wody czy jedzenia, ale również przez kontakt z osobą chorą – na przykład poprzez wspólne korzystanie z toalety, ręczników czy niedokładnie umyte ręce. Z tego względu bardzo ważne jest zachowanie podstawowych zasad higieny – częste mycie rąk, unikanie dzielenia się posiłkami oraz stosowanie żeli antybakteryjnych. W przypadku wystąpienia objawów warto również zadbać o to, by nie narażać innych osób na kontakt z patogenami. Wspierając leczenie odpowiednimi preparatami można nie tylko szybciej wrócić do zdrowia, ale też zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Ile trwa zemsta faraona? Zemsta faraona zazwyczaj ma charakter krótkotrwały i mija samoistnie w ciągu 3 do 5 dni. Czas trwania dolegliwości zależy jednak od przyczyny zakażenia, ogólnego stanu zdrowia osoby chorej oraz szybkości podjętego leczenia. U osób z dobrą odpornością objawy mogą ustąpić szybciej – zwłaszcza przy odpowiednim nawodnieniu, zastosowaniu elektrolitów, probiotyków oraz leków przeciwbiegunkowych dostępnych bez recepty. W przypadku braku poprawy po kilku dniach, nasilających się objawów (takich jak wysoka gorączka, obecność krwi w stolcu czy silne odwodnienie), konieczna jest konsultacja lekarska – może to wskazywać na poważniejsze zakażenie wymagające antybiotykoterapii.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Jakich preparatów unikać latem? Leki, zioła i kosmetyki światłouczulające
Latem chętnie spacerujemy, opalamy się, wypoczywamy na świeżym powietrzu. Korzystając z uroków słońca, jednocześnie stosujemy różne preparaty – zarówno lecznicze, jak i pielęgnacyjne, nie zdając sobie sprawy, że niektóre leki, zioła, a nawet kosmetyki w kontakcie z promieniowaniem UV mogą powodować reakcje fotouczulające. Reakcja fototoksyczna może prowadzić do przebarwień, podrażnień, a nawet poważnych zmian skórnych, dlatego wiedzieć, czego unikać latem, aby cieszyć się słońcem bez ryzyka dla zdrowia i urody. Reakcja fototoksyczna Reakcja fototoksyczna to najczęstszy rodzaj nadwrażliwości na światło, który może wystąpić po zastosowaniu niektórych leków, ziół czy kosmetyków zawierających substancje światłouczulające. Do reakcji fototoksycznej dochodzi, gdy dana substancja w organizmie wchodzi w reakcję z promieniowaniem UV, powodując uszkodzenie komórek skóry. Objawy przypominają silne oparzenie słoneczne – pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, pieczenie, a czasem także pęcherze. Warto pamiętać, że nawet jednorazowa ekspozycja na słońce po zażyciu fototoksycznego preparatu może zakończyć się nieprzyjemnymi konsekwencjami skórnymi. Dlatego latem szczególnie ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki i zachować ostrożność przy stosowaniu produktów o działaniu światłouczulającym.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Helicobacter pylori objawy, przyczyny i sposoby leczenia zakażenia
Zakażenie bakterią helicobacter pylori to jedna z najczęstszych przyczyn dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Choć często przebiega bezobjawowo, w wielu przypadkach prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych – wrzodów żołądka, zapalenia błony śluzowej, a nawet zwiększonego ryzyka raka żołądka. Znajomość objawów i metod diagnozowania zakażenia helicobacter pylori pozwoli w porę podjąć skuteczne leczenie. Objawy helicobacter Zakażenie helicobacter pylori, szczególnie na wczesnym etapie, może przebiegać bezobjawowo. U wielu osób bakteria ta może bytować w żołądku przez lata, nie dając żadnych dolegliwości, jednak gdy dojdzie do uszkodzenia błony śluzowej, pojawiają się objawy, które mogą znacząco obniżać komfort życia. Do najczęstszych objawów zakażenia Helicobacter pylori należą: przewlekłe bóle lub pieczenie w nadbrzuszu, zwłaszcza na czczo lub po posiłku, uczucie pełności, wzdęcia, częste odbijanie, nudności, a czasem wymioty, brak apetytu, utrata masy ciała, zgaga i cofanie treści żołądkowej, nieprzyjemny zapach z ust. W bardziej zaawansowanych przypadkach, takich jak choroba wrzodowa, mogą wystąpić również krwawienia z przewodu pokarmowego (widoczne np. w stolcu lub wymiotach). Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć diagnostykę w kierunku H. pylori. Wczesne wykrycie zakażenia pozwala uniknąć powikłań i rozpocząć skuteczne leczenie.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ostroga piętowa przyczyny, objawy i leczenie
Ostry, przeszywający ból w okolicy pięty, nasilający się zwłaszcza rano lub po dłuższym odpoczynku, może być objawem ostrogi piętowej. Choć nazwa sugeruje wyraźną zmianę kostną, ostroga piętowa to przede wszystkim wynik przewlekłego stanu zapalnego w obrębie rozcięgna podeszwowego. Problem ten dotyka zarówno osoby aktywne fizycznie, jak i prowadzące siedzący tryb życia, a jego przyczyny są często związane z przeciążeniem, niewłaściwym obuwiem lub wadami postawy. Co to jest ostroga piętowa? Ostroga piętowa to potoczna nazwa narośli kostnej, która tworzy się na dolnej lub tylnej powierzchni kości piętowej. Powstaje na skutek długotrwałego przeciążenia i mikrourazów w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa. Choć sama narośl może być widoczna na zdjęciu rentgenowskim, to ból, który jej towarzyszy, wynika głównie z przewlekłego stanu zapalnego tkanek miękkich otaczających piętę. Ostroga piętowa często rozwija się stopniowo i może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów, aż do momentu, gdy staje się źródłem silnego, kłującego bólu utrudniającego chodzenie.
czytaj