29.07.2025
Jakich preparatów unikać latem? Leki, zioła i kosmetyki światłouczulające
Latem chętnie spacerujemy, opalamy się, wypoczywamy na świeżym powietrzu. Korzystając z uroków słońca, jednocześnie stosujemy różne preparaty – zarówno lecznicze, jak i pielęgnacyjne, nie zdając sobie sprawy, że niektóre leki, zioła, a nawet kosmetyki w kontakcie z promieniowaniem UV mogą powodować reakcje fotouczulające. Reakcja fototoksyczna może prowadzić do przebarwień, podrażnień, a nawet poważnych zmian skórnych, dlatego wiedzieć, czego unikać latem, aby cieszyć się słońcem bez ryzyka dla zdrowia i urody.
Reakcja fototoksyczna
Reakcja fototoksyczna to najczęstszy rodzaj nadwrażliwości na światło, który może wystąpić po zastosowaniu niektórych leków, ziół czy kosmetyków zawierających substancje światłouczulające. Do reakcji fototoksycznej dochodzi, gdy dana substancja w organizmie wchodzi w reakcję z promieniowaniem UV, powodując uszkodzenie komórek skóry. Objawy przypominają silne oparzenie słoneczne – pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, pieczenie, a czasem także pęcherze. Warto pamiętać, że nawet jednorazowa ekspozycja na słońce po zażyciu fototoksycznego preparatu może zakończyć się nieprzyjemnymi konsekwencjami skórnymi. Dlatego latem szczególnie ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki i zachować ostrożność przy stosowaniu produktów o działaniu światłouczulającym.
Leki światłouczulające
Wiele popularnych leków może zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne, prowadząc do reakcji fototoksycznych lub fotoalergicznych. Do grupy leków światłouczulających należą m.in. niektóre antybiotyki, leki przeciwzapalne, moczopędne, a także niektóre leki przeciwdepresyjne czy stosowane w leczeniu trądziku i chorób skóry. W okresie letnim szczególną ostrożność powinny zachować osoby stosujące te preparaty regularnie – zarówno w formie doustnej, jak i miejscowej. Przed rozpoczęciem kuracji warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą i dopytać o ewentualne działania fotouczulające. Jeśli odstawienie leku nie jest możliwe, należy unikać słońca, stosować kremy z wysokim filtrem UV i osłaniać skórę przewiewną odzieżą.
Leki światłouczulające wykaz
Do najważniejszych grup leków, które mogą powodować reakcje fotouczulające, należą:
- antybiotyki: tetracykliny (np. doksycyklina, tetracyklina), fluorochinolony (np. cyprofloksacyna), sulfonamidy,
- leki przeciwzapalne niesteroidowe (NLPZ): ketoprofen, naproksen, ibuprofen,
- moczopędne: hydrochlorotiazyd, furosemid,
- leki przeciwdepresyjne i psychotropowe: amitryptylina, chloropromazyna,
retinoidy: izotretynoina stosowana w leczeniu trądziku, - leki przeciwcukrzycowe: niektóre pochodne sulfonylomocznika, preparaty na nadciśnienie: np. amiodaron.
Stosując któryś z wymienionych preparatów, należy zwiększyć ochronę skóry, używając kremów z wysokim filtrem, nosząc nakrycie głowy i unikając długotrwałego przebywania na słońcu w godzinach największego nasłonecznienia. Pamiętać należy również, że lista ta nie jest wyczerpująca, dlatego zawsze należy zapoznać się z ulotką dołączoną do leku.
Zioła fotouczulające
Choć zioła kojarzą się przede wszystkim z naturalnym wsparciem dla zdrowia, nie wszystkie są bezpieczne podczas kontaktu ze słońcem. Niektóre z nich zawierają substancje, które mogą wywoływać reakcje fotouczulające lub fototoksyczne, zwiększając ryzyko podrażnień, zaczerwienień czy przebarwień skóry. Do ziół o właściwościach światłouczulających należą m.in.: dziurawiec, arcydzięgiel, lubczyk, a także olejek eteryczny z bergamotki czy cytryny. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby stosujące ziołowe preparaty lub napary na co dzień – na przykład w formie suplementów diety, herbatek czy maści. W okresie letnim warto ograniczyć ich stosowanie, pamiętając, że nawet naturalne produkty mogą mieć silne działanie i w połączeniu z promieniowaniem UV prowadzić do nieprzyjemnych skutków ubocznych.
Zioła fotouczulające lista
- Dziurawiec – stosowany na nerwy i trawienie bardzo silnie zwiększa ryzyko oparzeń słonecznych.
- Arcydzięgiel – wykorzystywany w ziołolecznictwie i kuchni, może powodować reakcje fototoksyczne.
- Lubczyk – popularny dodatek kulinarny, który u niektórych osób wywołuje nadwrażliwość na słońce.
Stosując preparaty z tymi składnikami lub pijąc ziołowe napary, należy pamiętać o odpowiedniej ochronie przeciwsłonecznej i ograniczeniu czasu przebywania na słońcu.
Składniki kosmetyków, których należy unikać latem
Latem nasza skóra jest szczególnie narażona na działanie promieni UV, dlatego warto zwracać uwagę nie tylko na kosmetyki z filtrem, ale także na te, które mogą zwiększać jej wrażliwość na słońce. Niektóre składniki aktywne zawarte w kremach, olejkach czy perfumach mają właściwości światłouczulające, co może prowadzić do przebarwień, podrażnień, a nawet oparzeń słonecznych. Do składników, których latem warto unikać, należą: cytrusowe olejki eteryczne, olejek cynamonowy, niektóre retinoidy i kwasy owocowe (AHA), które intensyfikują reakcję skóry na promienie UV.
Naturalne olejki eteryczne
Choć naturalne olejki eteryczne cieszą się dużą popularnością w pielęgnacji skóry i aromaterapii, latem mogą stać się przyczyną nieprzyjemnych reakcji skórnych. Niektóre z nich – zwłaszcza olejki cytrusowe, takie jak bergamotowy, cytrynowy, limetkowy czy grejpfrutowy – zawierają związki fotouczulające (np. furanokumaryny), które w kontakcie ze słońcem mogą prowadzić do podrażnień, przebarwień, a nawet oparzeń. Ich działanie bywa równie silne jak retinol latem, dlatego w okresie letnim warto unikać kosmetyków z dodatkiem tych olejków lub stosować je wyłącznie wieczorem. Do fotouczulających olejków eterycznych zalicza się także olejek cynamonowy (ze względu na wysoką zawartość eugenolu). Sięgając po produkty naturalne, zawsze należy sprawdzać ich skład i pamiętać o właściwej ochronie przeciwsłonecznej.
Kremy z retinolem
Retinol latem to temat, który budzi wiele wątpliwości. Ten popularny składnik kosmetyczny, znany ze swoich właściwości przeciwstarzeniowych i regenerujących, jednocześnie znacząco zwiększa wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Stosowanie kremów z retinolem podczas letnich miesięcy może prowadzić do silnych podrażnień, zaczerwienień, a nawet oparzeń słonecznych. Dlatego zaleca się ograniczenie używania retinolu właśnie w okresie wiosenno-letnim lub stosowanie go wyłącznie wieczorem, zawsze z dodatkową, skuteczną ochroną przeciwsłoneczną.
Kwasy na twarz
Stosowanie kwasów na twarz latem wymaga szczególnej uwagi ze względu na ich właściwości złuszczające, które zwiększają podatność skóry na działanie promieni słonecznych. Podobnie jak retinol, kwasy owocowe (AHA), salicylowy (BHA) czy migdałowy mogą powodować przesuszenie i podrażnienia, a w efekcie – łatwiejsze powstawanie zaczerwienień czy przebarwień po ekspozycji na słońce. W miesiącach letnich warto zatem zrezygnować z intensywnych peelingów chemicznych lub ograniczyć ich stosowanie wyłącznie do pielęgnacji wieczornej, pamiętając o wysokiej ochronie przeciwsłonecznej w ciągu dnia.
Bibliografia:
- Lis A., Wyszomierska K., Znajdek K., Szeleszczuk Ł., Zielińska-pisklak M., Zjawisko fotonadwrażliwości – istotne działanie niepożądane powszechnie stosowanych leków, Biul. Wydz. Farm. WUM, 2021, 3, 18-27.
- Lulek K., Grodecka A., Piotrowska A., Badanie poziomu wiedzy kosmetologów na temat substancji fotoalergicznych i fototoksycznych, Aesthetic Cosmetology And Medicine 3 / 2023 / Vol. 12.
- Muzykiewicz A., Nowak A., Klimowicz A., Florkowska K.m., Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne, Kosmos Vol. 66, 2, 207–216, 2017.
- Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna 3 / 2017 / Vol. 6.
- Skrobiszewski A., Reakcje fototoksyczne oraz fotoalergiczne, Kosmetologia Estetyczna, Wrocław, 2012
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Włókniaki – przyczyny, rozpoznanie i usuwanie
Włókniaki to zmiany skórne, które, choć zazwyczaj są niegroźne, potrafią budzić niepokój i wątpliwości. Pojawiają się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, niezależnie od wieku, a ich obecność może być związana z predyspozycjami genetycznymi, zmianami hormonalnymi lub podrażnieniami mechanicznymi skóry. W większości przypadków mają charakter łagodny, jednak ze względu na ich wygląd i umiejscowienie wiele osób decyduje się na ich usunięcie. Jak wygląda włókniak? Włókniak to niewielka, miękka lub twarda grudka na skórze, o kolorze zbliżonym do naturalnego odcienia ciała lub nieco ciemniejszy – beżowy, brunatny bądź różowy. Zmiana może być pojedyncza lub występować w większej liczbie, zwłaszcza w miejscach narażonych na tarcie, takich jak szyja, pachy, pachwiny, powieki czy okolice pod biustem. Włókniaki rosną powoli i nie powodują bólu ani świądu, choć w wyniku podrażnienia mogą ulec zaczerwienieniu lub stanowić defekt estetyczny.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie
ZSC czyli Zespół Stopy Cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, które może prowadzić do trudno gojących się ran, infekcji, a nawet amputacji kończyny. Schorzenie to rozwija się powoli, często niezauważalnie, w wyniku zaburzeń krążenia i uszkodzenia nerwów obwodowych. Charakterystyczne objawy, takie jak drętwienie, mrowienie czy owrzodzenia na stopach, wymagają szybkiej diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Wczesne rozpoznanie oraz właściwa pielęgnacja stóp mogą pomóc zapobiec powikłaniom i poprawić jakości życia osób z cukrzycą. Stopa cukrzycowa co to? Stopa cukrzycowa nie jest pojedynczym schorzeniem, lecz poważnym powikłaniem cukrzycy, wymagającym kompleksowej opieki medycznej i właściwej profilaktyki. ZSC to zespół zmian chorobowych występujących w obrębie stóp u osób chorujących na cukrzycę. Jest wynikiem długotrwale utrzymującego się podwyższonego poziomu glukozy we krwi, który prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów. W efekcie dochodzi do pogorszenia ukrwienia tkanek oraz zaburzeń czucia, co sprzyja powstawaniu ran, owrzodzeń i infekcji. Jak wygląda stopa cukrzycowa? Objawy stopy cukrzycowej Objawy stopy cukrzycowej mogą przybierać różne formy, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo pojawia się uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp, wynikające z uszkodzenia nerwów obwodowych. Skóra może być sucha, cienka i podatna na pęknięcia, a drobne otarcia czy skaleczenia często goją się znacznie wolniej niż u osób zdrowych. W bardziej zaawansowanych stadiach pojawiają się trudno gojące się owrzodzenia, przebarwienia skóry, deformacje palców oraz nieprzyjemny zapach świadczący o infekcji. Charakterystycznym objawem jest także utrata czucia bólu, przez co pacjent może nie zauważyć powstających ran, co dodatkowo zwiększa ryzyko powikłań. Uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp. Sucha, cienka i podatna na pęknięcia skóra stóp. Wolne gojenie się ran, otarć i skaleczeń. Obecność owrzodzeń lub trudno gojące się rany. Przebarwienia skóry i zmiany w wyglądzie stóp. Deformacje palców (np. palce młotkowate). Nieprzyjemny zapach stóp świadczący o infekcji. Utrata czucia bólu. W zaawansowanych przypadkach – martwica tkanek.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?
Zespół napięcia przedmiesiączkowego, znany szerzej jako PMS (ang. premenstrual syndrome), to zjawisko, które dotyczy nawet 70–80% kobiet w wieku rozrodczym. Choć dla jednych to tylko drobna niedogodność, dla innych może oznaczać prawdziwe wyzwanie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Znajomość przyczyn, objawów, a przede wszystkim skutecznych sposobów ich łagodzenia pozwoli odzyskać komfort i dobre samopoczucie w tym wymagającym czasie. PMS co to? PMS, czyli Premenstrual Syndrome - zespół napięcia przedmiesiączkowego, to zespół fizycznych i emocjonalnych objawów, które pojawiają się u kobiet zazwyczaj na kilka dni, a nawet do dwóch tygodni przed miesiączką. Ich nasilenie różni się w zależności od organizmu – u niektórych kobiet są ledwie zauważalne, u innych mogą znacząco wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Za wystąpienie PMS odpowiadają przede wszystkim zmiany hormonalne zachodzące w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, zwłaszcza w poziomie estrogenu i progesteronu. Wahania tych hormonów oddziałują nie tylko na układ rozrodczy, ale również na układ nerwowy i gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, co tłumaczy różnorodność objawów – od napięcia piersi, przez bóle głowy i uczucie zmęczenia, po rozdrażnienie czy obniżony nastrój.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka
Pasożyty wewnętrzne potrafią przez długi czas rozwijać się w organizmie człowieka, nie dając wyraźnych objawów swojej obecności. Z czasem mogą pojawić się dolegliwości takie jak bóle brzucha, osłabienie, utrata apetytu czy problemy skórne. Choć temat pasożytów często budzi niepokój, warto wiedzieć, że współczesna diagnostyka i skuteczne, dostępne bez recepty środki pozwolą na szybkie i bezpieczne pozbycie się problemu. Pasożyty ludzkie. Rodzaje pasożytów wewnętrznych Pasożyty wewnętrzne to organizmy, które żyją i rozmnażają się kosztem człowieka, wykorzystując jego organizm jako źródło pożywienia i środowisko do rozwoju. Do najczęściej spotykanych pasożytów należą tasiemce, glisty ludzkie oraz owsiki – różnią się one budową, sposobem zakażenia i objawami, jakie wywołują. Tasiemiec uzbrojony Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) to pasożyt należący do płazińców, który może osiągać nawet kilka metrów długości. Jego cykl rozwojowy związany jest z obecnością dwóch żywicieli – pośredniego (świni) i ostatecznego (człowieka). Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie niedogotowanego lub surowego mięsa wieprzowego, zawierającego larwy pasożyta, tzw. wągry. W organizmie człowieka tasiemiec osiedla się zazwyczaj w jelicie cienkim, gdzie rośnie i dojrzewa, wykorzystując składniki odżywcze z pożywienia gospodarza. Charakterystyczną cechą tego gatunku są haczyki na główce, które umożliwiają mu mocne przytwierdzenie się do ściany jelita – stąd nazwa „uzbrojony”. Glista ludzka Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to jeden z najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego człowieka. Jest to robak obły o charakterystycznym, cylindrycznym kształcie, który może osiągać nawet do 30 cm długości. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej jajami pasożyta – szczególnie tam, gdzie nie przestrzega się zasad higieny. Jaja glisty przedostają się do jelita, gdzie rozwijają się larwy. Następnie migrują one przez układ krwionośny i oddechowy, by ostatecznie powrócić do jelita cienkiego, gdzie osiągają postać dorosłą. Cykl życiowy glisty jest złożony, a sam pasożyt potrafi przetrwać w organizmie człowieka nawet kilka miesięcy, pobierając składniki odżywcze i zaburzając naturalną równowagę jelitową. Owsiki Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) to niewielkie, białe nicienie pasożytujące głównie w jelicie grubym człowieka. Zakażenie nimi, nazywane owsicą, jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych, szczególnie u dzieci. Do infekcji dochodzi drogą pokarmową lub przez kontakt bezpośredni, gdy jaja pasożyta trafiają do ust z zanieczyszczonych rąk, pościeli czy zabawek. Cykl życiowy owsika jest krótki, ale bardzo intensywny – dorosłe samice składają tysiące jaj w okolicach odbytu, skąd łatwo mogą się przenosić na inne osoby lub przedmioty codziennego użytku. Owsiki rozwijają się szybko, a ich obecność w jelitach może prowadzić do dyskomfortu i zaburzeń snu, zwłaszcza u najmłodszych.
czytaj