30.04.2025
Biegunka – przyczyny rozwolnienia, objawy i leczenie
Biegunka to stan charakteryzujący się częstymi i luźnymi wypróżnieniami. Jest to objaw różnych problemów zdrowotnych, takich jak infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, reakcje alergiczne, stres, niestrawność pokarmowa lub zatrucie, czy też choroby przewlekłe, takie jak choroba trzewna czy zespół jelita drażliwego.
Biegunka objawy
Objawy biegunki mogą różnić się w zależności od przyczyny i stopnia nasilenia.
Typowe symptomy obejmują:
- luźne stolce o płynnej konsystencji,
- częste wypróżnianie,
- dyskomfort, skurcze lub ból w okolicach brzucha,
- wzdęcia związane z nadmierną produkcją gazów w jelitach,
- nudności,
- nudności i wymioty - w przypadku poważniejszych zakażeń lub toksycznej biegunki,
- gorączkę (np. w przebiegu biegunki infekcyjnej),
- ogólne osłabienie i odwodnienie,
- brak apetytu.
Rodzaje i przyczyny biegunki
Typy biegunek zależą w głównej mierze od czynników wywołujących rozwolnienie. Wyróżnia się: biegunkę infekcyjną, biegunkę podróżnych, biegunkę pokarmową, reakcyjną stresową i przewlekłą.
- Biegunka infekcyjna spowodowana jest kontaktem z patogenami (bakteriami, wirusami lub pasożytami). Biegunkę infekcyjną wywołać mogą zakażenia rotawirusowe, salmonelloza, czy np. infekcje E. Coli.
- Biegunka podróżnych występuje u osób podróżujących do regionów o innym klimacie lub nietypowych warunkach higienicznych.
- Biegunka pokarmowa wywołana jest spożyciem pokarmów lub wody zanieczyszczonych bakteriami, wirusami lub toksynami.
- Biegunka jako objaw alergii na określone pokarmy lub składniki pokarmowe.
- Biegunka stresowa wynika z intensywnego stresu lub długotrwałego emocjonalnego napięcia.
- Biegunka przewlekła natomiast to trwające dłużej niż kilka tygodni rozwolnienie, które może być objawem chorób przewlekłych, takich jak choroba trzewna czy nadwrażliwe jelita.
Przewlekła biegunka – diagnostyka
Kiedy rozwolnienie przybiera postać przedłużającej się, przewlekłej biegunki, konieczna jest wnikliwa diagnostyka. Kompleksowe podejście do przewlekłej biegunki obejmuje zazwyczaj badania laboratoryjne i obrazowe, testy diagnostyczne oraz konsultacje specjalistyczne.
- Testy diagnostyczne wykonywane w diagnostyce przewlekłych biegunek obejmują przede wszystkim badania kału oraz badania krwi. Badanie kału pomaga wykluczyć bądź potwierdzić obecność pasożytów i krwi utajonej, a analiza krwi pozwala wykryć obecność stanów zapalnych, niedobory składników odżywczych lub inne nieprawidłowości.
- Badania obrazowe, takie jak gastroskopia, kolonoskopia, USG pozwolą ocenić stan śluzówki i wykryć ewentualne zmiany strukturalne układu pokarmowego.
- Jeśli zachodzi podejrzenie, że przewlekła biegunka może być spowodowana przez alergię pokarmową, nietolerancję bądź przewlekłe infekcje, może być konieczne wykonanie odpowiednich testów, np. w kierunku zakażenia Helicobacter pylori czy celiakii.
- Stres i inne czynniki emocjonalne mogą mieć wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Konsultacja psychologiczna może dostarczyć informacji pomocnych w procesie diagnozowania problemów ze strony układu pokarmowego.
- Konsultacja dietetyczna może być istotnym elementem diagnostyki przewlekłych biegunek. Dietetyk pomoże zidentyfikować czynniki żywieniowe, które mogą przyczyniać się do problemu oraz wdrożyć odpowiednie zmiany w diecie, które nie tylko przyniosą ulgę w objawach, ale także pomogą uzupełnić niedobory utraconych na skutek biegunek składników odżywczych.
Jak zatrzymać rozwolnienie?
Zahamowanie biegunki zależy od przyczyny i stopnia nasilenia. Doraźnie stosuje się zazwyczaj leki przeciwbiegunkowe oraz wprowadza zmiany w diecie, natomiast w przypadku przewlekłego, wynikającego z różnych stanów zdrowotnych rozwolnienia ważna jest wnikliwa diagnostyka i leczenie wycelowane w przyczynę problemu.
Leki na biegunkę
Leki na biegunkę mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów, ale ważne jest stosowanie ich zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcjami zawartymi na ulotce dołączonej do opakowania. Loperamid to jeden z najczęściej stosowanych leków przeciwbiegunkowych. Działa poprzez zmniejszanie perystaltyki jelit, co pomaga zmniejszyć częstotliwość wypróżnień. Jest dostępny bez recepty w formie tabletek lub kapsułek. Difenoksylat z atropiną to lek na biegunkę, który działa podobnie jak loperamid, ale jest dostępny wyłącznie na receptę. Węgiel leczniczy, zwany także węglem aktywnym bywa stosowany jako naturalny środek na biegunkę. Działa poprzez absorpcję toksyn i substancji, które mogą powodować biegunkę, jednak jego skuteczność może się różnić w zależności od przyczyny rozwolnienia. W przypadku węgla leczniczego ważne jest także przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania, ponieważ nadmierne dawki mogą prowadzić do niekorzystnych skutków, takich jak zaparcia lub zaburzenia wchłaniania składników odżywczych. W przypadku biegunki spowodowanej infekcją bakteryjną lekarz może zalecić antybiotyki w celu zwalczania patogenu. Jednak są one zalecane tylko wtedy, gdy istnieje potwierdzona bakteryjna przyczyna biegunki.
Domowe sposoby na rozwolnienie
Domowe sposoby, takie jak właściwe nawodnienie, zmiany w sposobie odżywiania czy stosowanie probiotyków i ziołowych herbatek mogą pomóc w łagodzeniu objawów łagodnej biegunki.
- Utrzymanie właściwego nawodnienia organizmu jest szczególnie ważne podczas rozwolnienia. Zaleca się picie odpowiedniej ilości płynów, takich jak woda, buliony warzywne, warto również sięgnąć po dostępne w aptekach elektrolity bądź przygotowany samodzielnie napój izotoniczny z cukrem, solą kuchenną i dodatkami smakowymi takimi jak sok z owoców czy zioła.
- Dieta podczas biegunki powinna opierać się na łagodnych, łatwo strawnych posiłkach, takich jak ryż, sucharki, pieczone jabłka, gotowane warzywa czy buliony warzywne. Zaleca się unikanie tłustych, pikantnych, ostrych, słodkich potraw oraz produktów mlecznych, które mogą pogarszać biegunkę.
- Spożywanie produktów zawierających naturalne probiotyki, takie jak jogurty naturalne, kefiry czy kiszonki, może pomóc w przywróceniu równowagi flory bakteryjnej jelit. Po naturalne probiotyki należy sięgnąć po ustaniu rozwolnienia. W trakcie trwania biegunki zaleca się probiotyki z apteki.
- Herbatki ziołowe, takie jak napar z imbiru, mięty pieprzowej czy rumianku, mogą mieć właściwości łagodzące dla układu pokarmowego.
- W czasie biegunki i po kluczowy dla organizmu jest odpoczynek, który przyspieszy regenerację i wzmocni odporność.
Bibliografia:
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka. PZWL, Warszawa, 2021.
- Hałoń A., Samet A., Gładysz A., Inglot M., Biegunki–etiopatogeneza i klinika w świetle współczesnej wiedzy, Przewodnik Lekarza, 2000, 10: 19-26.
- Jarosz M., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Warszawa, 2017.
- Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Warszawa, PWN, 2000.
- Szajewska H., Ostra biegunka infekcyjna, Klinika Pediatrii WUM, 2020.
Wasielica-Berger J., Ostra biegunka, Gastroenterologia Kliniczna, 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Odparzenia pieluszkowe – przyczyny, sposoby leczenia i domowe metody łagodzenia objawów
Odparzenia u niemowlaka to jeden z najczęstszych problemów skórnych, z którymi stykają się młodzi rodzice. Mogą wydawać się jedynie wywołującym dyskomfort malucha podrażnieniem, jednak niezdiagnozowane lub nieprawidłowo leczone mogą prowadzić do poważnych i bolesnych komplikacji. Choć walka z odparzeniami bywa frustrującym wyzwaniem, zrozumienie przyczyn, poznanie sposobów zapobiegania oraz skutecznych metod leczenia może zdecydowanie poprawić komfort i zdrowie dziecka. Odparzenia od pampersa – przyczyny Odparzenie pieluszkowe to podrażnienie skóry powstałe na skutek nieprawidłowej pielęgnacji, długotrwałego kontaktu skóry z moczem i kałem, tarcia, reakcji alergicznych czy infekcji grzybiczych. Wilgoć — stały kontakt skóry z moczem i kałem może drażnić skórę, szczególnie jeśli pieluszka nie jest regularnie zmieniana. Tarcie — ciągłe pocieranie skóry przez pieluszkę może prowadzić do podrażnień, zwłaszcza gdy skóra jest wilgotna. Nieodpowiedni rozmiar pampersa — stosowanie zbyt ciasnych pieluszek może spowodować zatrzymywanie wilgoci i powietrza, co stwarza idealne środowisko dla rozwoju bakterii i grzybów oraz powoduje tarcie i uciskanie skóry. Reakcje alergiczne — zawarte w pieluszkach barwniki i substancje zapachowe mogą wywoływać reakcje alergiczne, prowadząc do odparzeń. Infekcje grzybicze – odparzenia pieluszkowe mogą być spowodowane infekcją grzybiczą, wywołaną między innymi przez drożdżaki Candida albicans. Niewłaściwa pielęgnacja dziecka — nieodpowiednia higiena, używanie drażniących detergentów lub mydeł podczas mycia skóry może również powodować odparzenia u dzieci.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Odwodnienie organizmu – przyczyny, objawy i sposoby zapobiegania
Odwodnienie jest stanem, w którym ilość wody w organizmie jest niewystarczająca do jego prawidłowego funkcjonowania. Choć często bywa bagatelizowane, jest poważnym stanem, który może prowadzić do licznych komplikacji zdrowotnych. Utrata płynów, zarówno przez pocenie, oddychanie, jak i wydalanie, może zaburzać równowagę elektrolitową i funkcjonowanie najważniejszych organów. Odwodnienie może być wynikiem intensywnej aktywności fizycznej, chorób, wysokiej gorączki, czy niewystarczającego spożycia płynów, a jego objawy obejmują zazwyczaj pragnienie, suchość w ustach, osłabienie, bóle czy zawroty głowy. Przyczyny odwodnienia Odwodnienie może być spowodowane różnymi czynnikami, które prowadzą do utraty płynów lub zwiększonego zapotrzebowania na wodę. Wśród głównych przyczyn odwodnienia organizmu wymienia się: niewystarczające spożycie płynów i złe nawyki żywieniowe, wzmożoną utratę płynów, zwiększone zapotrzebowanie na płyny, niektóre choroby i stany zdrowotne, a także czynniki środowiskowe czy wiek. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe - niewystarczające spożycie wody i innych płynów w ciągu dnia, celowe unikanie picia, nadmierne spożycie alkoholu czy moczopędnej kofeiny może prowadzić do odwodnienia. Intensywna aktywność fizyczna, przebywanie w wysokich temperaturach lub wysoka wilgotność mogą prowadzić do nadmiernego pocenia się i utraty płynów. Wysoka gorączka zwiększająca potliwość może prowadzić do nadmiernej utraty płynów, podobnie jak wymioty czy biegunka spowodowane przez choroby układu pokarmowego (np. IBS, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) czy zatrucia pokarmowe. Niektóre leki, zwłaszcza diuretyki stosowane w leczeniu nadciśnienia lub chorób serca, mogą zwiększać wydalanie wody z organizmu. Niewydolność nerek i inne choroby nerek mogą wpływać na zdolność organizmu do zatrzymywania wody. Przebywanie w gorącym klimacie i niska wilgotność powietrza mogą przyspieszać utratę wody z organizmu przez skórę i drogi oddechowe zwiększając ryzyko odwodnienia. Niebezpieczeństwo odwodnienia zależy również od wieku i stanu organizmu, np. dzieci są bardziej podatne na odwodnienie ze względu na wyższe tempo przemiany materii i większą utratę płynów przez skórę, osoby starsze z powodu zmniejszonego odczuwania pragnienia, a kobiety w ciąży i karmiące piersią z racji zwiększonego zapotrzebowanie na płyny. Zrozumienie tych przyczyn może pomóc w zapobieganiu odwodnieniu poprzez zachowanie odpowiedniego bilansu płynów, szczególnie w sytuacjach zwiększonego ryzyka.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Odparzenia u dorosłych – przyczyny, sposoby leczenia i domowe metody łagodzenia objawów
Odparzenia to powszechny problem skórny, który, choć kojarzony jest głównie z okolicami pieluszkowymi u niemowląt, może dotyczyć osób w różnym wieku, w tym osób dorosłych. Odparzenia u dorosłych występują szczególnie w wilgotnych obszarach ciała z tendencją do tarcia, takich jak pachy, pachwiny czy fałdy skórne. Znajomość czynników prowadzących do bolesnych zmian skórnych, zasad profilaktyki odparzeń oraz sposobów ich leczenia pomoże złagodzić dyskomfort związany z odparzeniami i zapobiec nawrotom tego schorzenia. Odparzenia jak wyglądają i gdzie występują? Odparzenia są stanem zapalnym skóry, który występuje w wyniku tarcia, wilgoci i ocierania. Objawiają się zazwyczaj zaczerwienieniem, obrzękiem, krostkami czy pęcherzami. Zmianom skórnym towarzyszyć może ból, a w przypadku poważnych zmian nawet gorączka. Odparzenia mogą występować w różnych miejscach ciała, takich jak pachy, pachwiny, pośladki, krocze czy obszar pod biustem. U osób otyłych mogą powstawać w różnych miejscach ciała, w których występuje długotrwałe przyleganie fałd skórnych. Odparzenia pod pachami występują głównie w wyniku tarcia i wilgoci, szczególnie jeśli nosi się ubrania, które przylegają do skóry. Oparzenia w pachwinach pojawiają się szczególnie u osób otyłych lub aktywnych fizycznie, które doświadczają tarcia w obszarze pachwin. Odparzenia krocza — tarcie i wilgoć mogą spowodować odparzenia w okolicach krocza, szczególnie u mężczyzn. Odparzenia pod piersiami — duży rozmiar piersi, noszenie obcisłych, wykonanych ze sztucznych materiałów biustonoszy, tarcie i wilgoć mogą powodować u kobiet odparzenia pod biustem. Odparzenia między pośladkami — długotrwałe siedzenie, nadmierna potliwość, otyłość oraz noszenie niedopasowanej, wykonanej z nieoddychających materiałów bielizny to czynniki, które mogą wywołać odparzenie odbytu i obszaru między pośladkami.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Problemy z wypróżnianiem – przyczyny, objawy i sposoby na zaparcia
Zaparcia, czyli trudności z regularnym oddawaniem stolca to uciążliwa dolegliwość, która może wpływać negatywnie na ogólny stan zdrowia i samopoczucie. Zatwardzenie może wynikać między innymi z niewłaściwej diety, braku aktywności fizycznej, a także być następstwem bądź objawem schorzeń układu pokarmowego. Jak leczyć zaparcia? Jak poprawić perystaltykę jelit? Co na przeczyszczenie, kiedy zmiana nawyków żywieniowych i domowe sposoby na problemy z wypróżnieniem nie wystarczają? Znajomość odpowiedzi na te pytania może pomóc w utrzymaniu prawidłowej pracy jelit i poprawić komfort życia. Zaparcia przyczyny Zaparcia mogą być spowodowane między innymi przez nieprawidłowe nawyki żywieniowe, niedostateczną aktywność fizyczną, stres i zmiany w codziennej rutynie, a także przez zmiany hormonalne, niektóre choroby czy stosowane w związku z nimi leki. Niedobór błonnika w diecie — błonnik pokarmowy jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Błonnik zwiększa objętość stolca i ułatwia jego przesuwanie przez jelita. Niedostateczna ilość płynów — niewystarczające nawodnienie organizmu może prowadzić do stwardnienia stolca i utrudniać jego przesuwanie przez jelita. Brak aktywności fizycznej — siedzący tryb życia może spowalniać ruchy jelit, co z kolei utrudnia regularne wypróżnienia. Zmiany w rutynie i nawykach żywieniowych — podróże, radykalne zmiany w diecie lub zmiana godzin posiłków mogą zaburzać regularność wypróżnień. Napięcie emocjonalne — stres i emocje mogą wpływać na funkcjonowanie układu pokarmowego, w tym na perystaltykę jelit. Choroby — schorzenia, takie jak np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy nadwrażliwe jelita mogą prowadzić do zaparć. Leki — opioidy, leki przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe, przeciwzapalne (NLPZ), a także niektóre suplementy diety, jak żelazo czy wapń, mogą powodować zaparcia jako efekt uboczny ich stosowania. Anatomiczne problemy z jelitami, takie jak zwężenia, guzy czy polipy, również mogą utrudniać wypróżnianie. Hormony — zmiany hormonalne (np. w czasie ciąży czy menopauzy) mogą wpływać na ruchy jelit, prowadząc do zaparć. Wiek — osoby starsze są bardziej podatne na zaparcia z powodu spowolnienia perystaltyki jelit, mniejszej aktywności fizycznej oraz stosowania większej ilości leków.
czytaj