Podanie aspiryny dzieciom poniżej 12. roku życia może skutkować wystąpieniem zespołu Reye’a  -  niebezpiecznej dla zdrowia i życia choroby. Alternatywne dla aspiryny, bezpieczne dla dzieci leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe znajdziesz na Centralna.pl

18.09.2025

Zespół Reye'a – przyczyny, objawy, powikłania

Zespół Reye’a to bardzo poważne schorzenie, które najczęściej dotyka dzieci i młodzież w trakcie lub po przebyciu infekcji wirusowej. Choroba rozwija się nagle, a jej przebieg może być dramatyczny – prowadząc do uszkodzenia wątroby i mózgu (encefalopatia), a nawet śmierci. Choć dziś występuje znacznie rzadziej niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu, nadal warto znać jej przyczyny, wiedzieć, jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców oraz jakie mogą być konsekwencje zdrowotne.

Zespół Reye'a – przyczyny

Ryzyko wystąpienia choroby zwiększa się szczególnie w okresie infekcji wirusowych, gdy stosowane są niewłaściwe leki przeciwgorączkowe.

  • Zespołu Reye’a najczęściej spowodowany jest nieprawidłową reakcją organizmu na przebytą infekcję wirusową.
  • Najsilniej z chorobą wiąże się zastosowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) u dzieci i młodzieży poniżej 12. roku życia w trakcie leczenia gorączki i bólu.
  • Uważa się również, że u niektórych osób zespół Reye’a może być związany z predyspozycjami genetycznymi, które wpływają na metabolizm kwasów tłuszczowych w wątrobie. 

Aspiryna dla dzieci

Stosowanie aspiryny (kwasu acetylosalicylowego) u dzieci i młodzieży poniżej 12. roku życia jest zdecydowanie odradzane ze względu na ryzyko rozwoju zespołu Reye’a. Choć lek ten od lat jest popularnym środkiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym u dorosłych, u najmłodszych może prowadzić do groźnych powikłań neurologicznych i uszkodzenia wątroby. Z tego powodu w pediatrii aspiryna nie powinna być stosowana, a w razie potrzeby obniżania temperatury czy łagodzenia bólu zaleca się sięganie po alternatywne leki przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen w odpowiednich – dostosowanych do wieku i wagi dziecka dawkach. 

Objawy zespołu Reye'a

Pierwsze symptomy zespołu Reye’a pojawiają się zazwyczaj w ciągu kilku dni od przebycia infekcji wirusowej. Choroba rozwija się gwałtownie, a jej objawy mogą być mylące – początkowo przypominają typowe dolegliwości żołądkowe. Do najczęstszych należą nagłe i uporczywe wymioty, senność, drażliwość czy spadek energii. W miarę postępu choroby mogą wystąpić: dezorientacja, problemy z mową, a także drgawki i utrata przytomności wynikające z obrzęku mózgu. Typowym objawem jest również powiększenie wątroby oraz nieprawidłowe wyniki badań funkcji wątrobowych. Zespół Reye’a zawsze stanowi stan zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej – szybkie rozpoznanie objawów znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i uniknięcie trwałych powikłań.

Diagnozowanie zespołu Reye'a

Rozpoznanie zespołu Reye’a bywa trudne, ponieważ jego objawy mogą przypominać zatrucie pokarmowe, zapalenie mózgu czy inne choroby infekcyjne. Podstawową rolę odgrywa dokładny wywiad lekarski, w tym informacja o niedawno przebytych infekcjach wirusowych oraz ewentualnym stosowaniu aspiryny. W diagnostyce wykonuje się badania laboratoryjne – przede wszystkim ocenę funkcji wątroby (aktywność enzymów wątrobowych, poziom amoniaku we krwi) oraz glukozy. Niezbędne mogą być także badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, aby ocenić obecność obrzęku mózgu, a czasem również biopsja wątroby w celu wykluczenia innych przyczyn uszkodzenia tego narządu. Wczesne i trafne rozpoznanie pozwala na szybkie wdrożenie leczenia, zwiększając szanse pacjenta na całkowity powrót do zdrowia i zmniejszając ryzyko powikłań neurologicznych.

Zespół Reye'a – leczenie i rokowania

Nie istnieje jedno konkretne lekarstwo na zespół Reye’a – terapia opiera się przede wszystkim na leczeniu objawowym i wspieraniu najważniejszych funkcji organizmu. Pacjent wymaga natychmiastowej hospitalizacji, zwykle na oddziale intensywnej terapii. Leczenie obejmuje m.in. podawanie płynów dożylnych, kontrolę poziomu glukozy i elektrolitów, stosowanie leków obniżających ciśnienie wewnątrzczaszkowe oraz monitorowanie pracy wątroby. Rokowania zależą przede wszystkim od ciężkości przebiegu choroby i czasu, jaki upłynął od pojawienia się pierwszych objawów do rozpoczęcia leczenia. 

Powikłania

Zespół Reye’a, mimo swojej rzadkości, niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Najgroźniejsze powikłania wynikają z uszkodzenia mózgu oraz wątroby. Obrzęk mózgu może prowadzić do drgawek, śpiączki, a w skrajnych przypadkach – do trwałych zaburzeń neurologicznych, takich jak problemy z pamięcią, koncentracją czy koordynacją ruchową. Uszkodzenie wątroby wiąże się z ryzykiem niewydolności tego narządu i zaburzeniami metabolicznymi. U części pacjentów choroba pozostawia trwałe następstwa, a w ciężkich przypadkach może zakończyć się zgonem, dlatego tak istotne jest szybkie rozpoznanie choroby oraz natychmiastowa hospitalizacja.

Zapobieganie zespołowi Reye’a

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zespołowi Reye’a jest niestosowanie aspiryny i innych leków zawierających kwas acetylosalicylowy u dzieci i młodzieży poniżej 12. roku życia, zwłaszcza w trakcie infekcji wirusowych, takich jak grypa czy ospa wietrzna. W przypadku konieczności obniżenia gorączki lub złagodzenia bólu u najmłodszych należy sięgać po bezpieczniejsze alternatywy, np. paracetamol lub ibuprofen w odpowiednich dawkach. Ważne jest również dokładne czytanie ulotek i sprawdzanie składu preparatów dostępnych bez recepty, ponieważ kwas acetylosalicylowy może być obecny w różnych lekach złożonych. Istotną rolę odgrywa także edukacja rodziców i opiekunów – świadomość zagrożeń związanych ze stosowaniem aspiryny u dzieci pozwala uniknąć sytuacji, w których mogłoby dojść do rozwoju tej groźnej choroby.

Bibliografia:

  1. Charakterystyka Produktu Leczniczego ASPIRIN 300, 300 mg, tabletki powlekane
  2. Reye syndrome, online: https://medlineplus.gov/ency/article/001565.htm, [dostęp: 17.09.2025].
  3. Sybilski A., Mastalerz-Migas A., Jackowska T., Woroń J., Kuchar E., Doniec Z., Rekomendacje postępowania w grypie u dzieci – KOMPAS GRYPA 23/24. Aktualizacja na sezon 2023/2024, PEDIATR MED RODZ Vol. 19 No. 4, 2023.
  4. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Kraków 2024.
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.


PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie

ZSC czyli Zespół Stopy Cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, które może prowadzić do trudno gojących się ran, infekcji, a nawet amputacji kończyny. Schorzenie to rozwija się powoli, często niezauważalnie, w wyniku zaburzeń krążenia i uszkodzenia nerwów obwodowych. Charakterystyczne objawy, takie jak drętwienie, mrowienie czy owrzodzenia na stopach, wymagają szybkiej diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Wczesne rozpoznanie oraz właściwa pielęgnacja stóp mogą pomóc zapobiec powikłaniom i poprawić jakości życia osób z cukrzycą. Stopa cukrzycowa co to?  Stopa cukrzycowa nie jest pojedynczym schorzeniem, lecz poważnym powikłaniem cukrzycy, wymagającym kompleksowej opieki medycznej i właściwej profilaktyki. ZSC to zespół zmian chorobowych występujących w obrębie stóp u osób chorujących na cukrzycę. Jest wynikiem długotrwale utrzymującego się podwyższonego poziomu glukozy we krwi, który prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów. W efekcie dochodzi do pogorszenia ukrwienia tkanek oraz zaburzeń czucia, co sprzyja powstawaniu ran, owrzodzeń i infekcji.  Jak wygląda stopa cukrzycowa? Objawy stopy cukrzycowej Objawy stopy cukrzycowej mogą przybierać różne formy, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo pojawia się uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp, wynikające z uszkodzenia nerwów obwodowych. Skóra może być sucha, cienka i podatna na pęknięcia, a drobne otarcia czy skaleczenia często goją się znacznie wolniej niż u osób zdrowych. W bardziej zaawansowanych stadiach pojawiają się trudno gojące się owrzodzenia, przebarwienia skóry, deformacje palców oraz nieprzyjemny zapach świadczący o infekcji. Charakterystycznym objawem jest także utrata czucia bólu, przez co pacjent może nie zauważyć powstających ran, co dodatkowo zwiększa ryzyko powikłań. Uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp. Sucha, cienka i podatna na pęknięcia skóra stóp. Wolne gojenie się ran, otarć i skaleczeń. Obecność owrzodzeń lub trudno gojące się rany. Przebarwienia skóry i zmiany w wyglądzie stóp. Deformacje palców (np. palce młotkowate). Nieprzyjemny zapach stóp świadczący o infekcji. Utrata czucia bólu. W zaawansowanych przypadkach – martwica tkanek.

czytaj
PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego, znany szerzej jako PMS (ang. premenstrual syndrome), to zjawisko, które dotyczy nawet 70–80% kobiet w wieku rozrodczym. Choć dla jednych to tylko drobna niedogodność, dla innych może oznaczać prawdziwe wyzwanie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Znajomość przyczyn, objawów, a przede wszystkim skutecznych sposobów ich łagodzenia pozwoli odzyskać komfort i dobre samopoczucie w tym wymagającym czasie. PMS co to? PMS, czyli Premenstrual Syndrome - zespół napięcia przedmiesiączkowego, to zespół fizycznych i emocjonalnych objawów, które pojawiają się u kobiet zazwyczaj na kilka dni, a nawet do dwóch tygodni przed miesiączką. Ich nasilenie różni się w zależności od organizmu – u niektórych kobiet są ledwie zauważalne, u innych mogą znacząco wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Za wystąpienie PMS odpowiadają przede wszystkim zmiany hormonalne zachodzące w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, zwłaszcza w poziomie estrogenu i progesteronu. Wahania tych hormonów oddziałują nie tylko na układ rozrodczy, ale również na układ nerwowy i gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, co tłumaczy różnorodność objawów – od napięcia piersi, przez bóle głowy i uczucie zmęczenia, po rozdrażnienie czy obniżony nastrój.

czytaj
Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka

Pasożyty wewnętrzne potrafią przez długi czas rozwijać się w organizmie człowieka, nie dając wyraźnych objawów swojej obecności. Z czasem mogą pojawić się dolegliwości takie jak bóle brzucha, osłabienie, utrata apetytu czy problemy skórne. Choć temat pasożytów często budzi niepokój, warto wiedzieć, że współczesna diagnostyka i skuteczne, dostępne bez recepty środki pozwolą na szybkie i bezpieczne pozbycie się problemu. Pasożyty ludzkie. Rodzaje pasożytów wewnętrznych Pasożyty wewnętrzne to organizmy, które żyją i rozmnażają się kosztem człowieka, wykorzystując jego organizm jako źródło pożywienia i środowisko do rozwoju. Do najczęściej spotykanych pasożytów należą tasiemce, glisty ludzkie oraz owsiki – różnią się one budową, sposobem zakażenia i objawami, jakie wywołują. Tasiemiec uzbrojony Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) to pasożyt należący do płazińców, który może osiągać nawet kilka metrów długości. Jego cykl rozwojowy związany jest z obecnością dwóch żywicieli – pośredniego (świni) i ostatecznego (człowieka). Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie niedogotowanego lub surowego mięsa wieprzowego, zawierającego larwy pasożyta, tzw. wągry. W organizmie człowieka tasiemiec osiedla się zazwyczaj w jelicie cienkim, gdzie rośnie i dojrzewa, wykorzystując składniki odżywcze z pożywienia gospodarza. Charakterystyczną cechą tego gatunku są haczyki na główce, które umożliwiają mu mocne przytwierdzenie się do ściany jelita – stąd nazwa „uzbrojony”. Glista ludzka Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to jeden z najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego człowieka. Jest to robak obły o charakterystycznym, cylindrycznym kształcie, który może osiągać nawet do 30 cm długości. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej jajami pasożyta – szczególnie tam, gdzie nie przestrzega się zasad higieny. Jaja glisty przedostają się do jelita, gdzie rozwijają się larwy. Następnie migrują one przez układ krwionośny i oddechowy, by ostatecznie powrócić do jelita cienkiego, gdzie osiągają postać dorosłą. Cykl życiowy glisty jest złożony, a sam pasożyt potrafi przetrwać w organizmie człowieka nawet kilka miesięcy, pobierając składniki odżywcze i zaburzając naturalną równowagę jelitową. Owsiki Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) to niewielkie, białe nicienie pasożytujące głównie w jelicie grubym człowieka. Zakażenie nimi, nazywane owsicą, jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych, szczególnie u dzieci. Do infekcji dochodzi drogą pokarmową lub przez kontakt bezpośredni, gdy jaja pasożyta trafiają do ust z zanieczyszczonych rąk, pościeli czy zabawek. Cykl życiowy owsika jest krótki, ale bardzo intensywny – dorosłe samice składają tysiące jaj w okolicach odbytu, skąd łatwo mogą się przenosić na inne osoby lub przedmioty codziennego użytku. Owsiki rozwijają się szybko, a ich obecność w jelitach może prowadzić do dyskomfortu i zaburzeń snu, zwłaszcza u najmłodszych.

czytaj
Cynk – właściwości, zapotrzebowanie i źródła cynku
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Cynk – właściwości, zapotrzebowanie i źródła cynku

Choć cynk występuje w ludzkim organizmie w śladowych ilościach, odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu zdrowia i prawidłowego funkcjonowania wielu procesów życiowych. Cynk wspiera odporność, przyspiesza gojenie ran, wpływa na kondycję skóry, włosów i paznokci, a także uczestniczy w produkcji hormonów i syntezie białek. Znając produkty bogate w cynk oraz zasady rozważnej suplementacji łatwej zapobiec jego niedoborom i zadbać o kondycję całego organizmu. Właściwości cynku Cynk to pierwiastek, który pełni w organizmie człowieka niezwykle wiele funkcji, między innymi  uczestniczy w wielu procesach enzymatycznych, wzmacnia naturalną barierę ochronną organizmu i pomaga zwalczać infekcje oraz odgrywa ważną rolę w gojeniu ran, regeneracji tkanek oraz utrzymaniu zdrowej skóry, włosów i paznokci. Cynk wpływa również na układ nerwowy i hormonalny - wspomaga prawidłowe działanie mózgu, procesy poznawcze oraz koncentrację, bierze udział w produkcji insuliny i hormonów płciowych, dlatego ma znaczenie dla płodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Ponadto cynk działa również jako silny przeciwutleniacz – neutralizuje wolne rodniki i opóźnia procesy starzenia komórek. Cynk na co pomaga? Wzmacnia odporność – pomaga organizmowi zwalczać infekcje i skraca czas trwania przeziębień. Przyspiesza gojenie ran – wspomaga regenerację tkanek i procesy naprawcze skóry. Poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci – reguluje pracę gruczołów łojowych, zapobiega trądzikowi i łamliwości paznokci. Wspiera płodność i zdrowie hormonalne – uczestniczy w produkcji hormonów płciowych i wpływa na jakość nasienia. Dba o układ nerwowy i koncentrację – poprawia pamięć, zdolność uczenia się i ogólne funkcjonowanie mózgu. Reguluje poziom cukru we krwi – wspiera działanie insuliny i procesy metaboliczne. Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym – działa jak antyoksydant, opóźniając procesy starzenia. Wspomaga wzrost i rozwój organizmu – jest niezbędny w okresie dzieciństwa, dojrzewania i regeneracji.

czytaj