07.08.2025
Chora tarczyca – przyczyny, diagnozowanie, leczenie
Tarczyca to mały, ale niezwykle ważny gruczoł, który wpływa na niemal każdy aspekt funkcjonowania organizmu – od metabolizmu, przez nastrój, aż po pracę serca. Problemy z tarczycą mogą pojawić się na różnych etapach życia i często objawiają się w sposób nieoczywisty, co utrudnia szybkie rozpoznanie. Zaburzenia pracy tarczycy, takie jak nadczynność czy niedoczynność, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego tak ważna jest znajomość przyczyn chorób tarczycy, sposobów ich diagnozowania oraz dostępnych metod leczenia, które pozwalają skutecznie przywrócić równowagę hormonalną i poprawić samopoczucie.
Co to jest tarczyca?
Tarczyca to niewielki gruczoł położony u podstawy szyi, przypominający kształtem motyla. Jest odpowiedzialna za produkcję hormonów, które regulują tempo przemiany materii, wpływają na pracę serca, układu nerwowego oraz wiele innych procesów w organizmie. Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest bardzo istotne dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia.
Za co odpowiada tarczyca? Funkcje tarczycy
Tarczyca to gruczoł, który wytwarza hormony wpływające na wiele procesów życiowych. Jej główne funkcje to regulacja metabolizmu, wspieranie pracy układu sercowo-naczyniowego oraz wpływ na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego. Hormony tarczycy pomagają też utrzymać odpowiednią temperaturę ciała oraz mają znaczenie dla zdrowia kości i mięśni. Dzięki nim organizm efektywnie wykorzystuje energię, co przekłada się na dobre samopoczucie i zdrowie.
Najważniejsze funkcje tarczycy:
- regulacja tempa przemiany materii (metabolizmu),
- wpływ na pracę serca i układ krążenia,
- wspieranie prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego,
- kontrola temperatury ciała,
- udział w rozwoju i regeneracji mięśni oraz kości,
- wpływ na wzrost i rozwój organizmu, zwłaszcza u dzieci.
Jaki hormon produkuje tarczyca?
- Tarczyca wytwarza kilka hormonów, które mają ważne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Najważniejsze z nich to: tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3), kalcytonina
- Tyroksyna (T4) to główny hormon tarczycy, który wpływa na tempo przemiany materii, energię komórek oraz rozwój narządów. W organizmie część T4 przekształca się w aktywną formę T3.
- Trójjodotyronina (T3) to aktywniejsza forma hormonu, bezpośrednio regulująca metabolizm i wpływająca na funkcje serca, układu nerwowego oraz mięśni.
- Kalcytonina jest hormonem odpowiedzialnym za regulację poziomu wapnia we krwi, wspierający zdrowie kości i przeciwdziałający nadmiernemu uwalnianiu wapnia z kości.
Objawy chorej tarczycy
Problemy z tarczycą często są trudne do jednoznacznego rozpoznania. Najczęstsze symptomy to zmęczenie, zmiana wagi ciała, problemy z koncentracją, a także zaburzenia nastroju. Objawy mogą się różnić w zależności od tego, czy tarczyca pracuje zbyt wolno, czy zbyt szybko i mogą obejmować m.in. uczucie chłodu lub nadmierne pocenie się, suchą skórę lub drżenie rąk. Warto zwracać uwagę na sygnały płynące z organizmu, ponieważ wczesne rozpoznanie ułatwia skuteczne leczenie.
Choroby tarczycy
Do najczęstszych zaburzeń funkcjonowania tarczycy zaliczamy niedoczynność i nadczynność, a także choroby o podłożu autoimmunologicznym – takie jak Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa. Dzięki nowoczesnej diagnostyce laboratoryjnej oraz dostępności leków możliwe jest skuteczne kontrolowanie chorób tarczycy i poprawa jakości życia pacjentów.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność to stan, w którym gruczoł tarczowy produkuje zbyt mało hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. Jest to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń endokrynologicznych, a jego przyczyną może być m.in. choroba Hashimoto, niedobór jodu, usunięcie tarczycy lub leczenie jodem radioaktywnym. Objawy niedoczynności często rozwijają się stopniowo i mogą obejmować przewlekłe zmęczenie, przyrost masy ciała, uczucie chłodu, suchość skóry, obniżony nastrój czy problemy z koncentracją. Pomocne w postawieniu diagnozy są badania laboratoryjne, w szczególności oznaczenie poziomu TSH i hormonów tarczycy (fT3, fT4). Leczenie polega najczęściej na codziennym przyjmowaniu lewotyroksyny, która uzupełnia niedobory hormonów. Odpowiednio dobrana dawka leku i regularna kontrola wyników pozwolą złagodzić objawy i prowadzić normalne, aktywne życie.
Nadczynność tarczycy
Nadczynność to zaburzenie, w którym gruczoł tarczowy produkuje zbyt dużą ilość hormonów, przyspieszając tym samym metabolizm i wpływając na wiele procesów zachodzących w organizmie. Najczęstsze przyczyny to choroba Gravesa-Basedowa, guzki autonomiczne tarczycy oraz zapalenia tarczycy. Objawy nadczynności są zwykle dość charakterystyczne – należą do nich m.in. uczucie niepokoju, kołatanie serca, utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu, nadmierna potliwość, drżenie rąk czy problemy ze snem. W diagnostyce najważniejsze jest oznaczenie poziomu TSH, fT3 i fT4, a także wykonanie badań obrazowych. Leczenie nadczynności tarczycy może obejmować farmakoterapię (leki tyreostatyczne), leczenie jodem radioaktywnym lub interwencję chirurgiczną – w zależności od przyczyny i stopnia nasilenia choroby.
Hashimoto
Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu układ odpornościowy błędnie atakuje własne komórki tarczycy, prowadząc do ich stopniowego uszkodzenia i osłabienia funkcji hormonalnej gruczołu. Choroba rozwija się powoli, a pierwsze objawy często bywają mylące – należą do nich m.in. senność, przyrost masy ciała, obniżenie nastroju, suchość skóry czy wypadanie włosów. Diagnoza opiera się na badaniach laboratoryjnych – szczególnie oznaczeniu przeciwciał anty-TPO i anty-TG, poziomu TSH oraz hormonów fT3 i fT4. Leczenie Hashimoto polega głównie na przyjmowaniu lewotyroksyny, a w niektórych przypadkach również na wsparciu dietetycznym i suplementacji, np. selenem, witaminą D czy cynkiem.
Choroba Gravesa-Basedowa
Choroba Gravesa-Basedowa to autoimmunologiczne schorzenie tarczycy, które prowadzi do jej nadczynności. W przebiegu choroby układ odpornościowy produkuje przeciwciała pobudzające tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów, co skutkuje przyspieszeniem metabolizmu i występowaniem szeregu uciążliwych objawów, takich jak: utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu, uczucie niepokoju, drżenie rąk, nadmierna potliwość, osłabienie, a także charakterystyczne objawy oczne – tzw. wytrzeszcz oczu. Diagnoza opiera się na badaniach poziomu TSH, fT3, fT4 oraz obecności przeciwciał TRAb. Leczenie choroby Gravesa-Basedowa może obejmować podanie leków przeciwtarczycowych, jodu radioaktywnego, a w niektórych przypadkach – leczenie chirurgiczne. Wsparciem terapii mogą być również suplementy łagodzące objawy, takie jak magnez, witaminy z grupy B czy preparaty wspierające układ nerwowy.
Leczenie tarczycy
Leczenie chorób tarczycy zależy od rodzaju i przyczyny schorzenia – inne metody stosuje się w przypadku niedoczynności, a inne przy nadczynności czy chorobach autoimmunologicznych, takich jak Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa. W niedoczynności tarczycy podstawą terapii jest codzienne przyjmowanie syntetycznego hormonu – lewotyroksyny – który uzupełnia niedobór naturalnych hormonów. Nadczynność natomiast wymaga zastosowania leków tyreostatycznych, jodu radioaktywnego lub – w niektórych przypadkach – leczenia chirurgicznego. Niezależnie od rodzaju schorzenia, najważniejsza jest regularna kontrola poziomu hormonów (TSH, fT3, fT4) i dopasowanie dawki leków do aktualnych potrzeb organizmu.
Bibliografia:
- Gier D., Ostrowska L., Choroba Hashimoto a otyłość, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 10 (1): 10–15, 2019.
- Kuliczkowska-Płaksej J., Bednarek-Tupikowska G., Nadczynność tarczycy, Wrocław, online: https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/struktura/wlkp/endokrynologia/Nadczynnosc_tarczycy(1).pdf [dostęp: 09.07.2025]
- Lis A., Farmakoterapia chorób tarczycy ze szczególnym uwzględnieniem choroby Hashimoto i choroby, Gravesa-Basedowa, Gostyń, 2021.
- Skoczek W., Salamaga Ł., Szymajda W., Zalewski B., Szymczak M., Araszewski M., Brzezińska K., Owecki M., Postępy biologii komórki, Tom 47, nr 2 (119–140), Poznań, 2020.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Włókniaki – przyczyny, rozpoznanie i usuwanie
Włókniaki to zmiany skórne, które, choć zazwyczaj są niegroźne, potrafią budzić niepokój i wątpliwości. Pojawiają się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, niezależnie od wieku, a ich obecność może być związana z predyspozycjami genetycznymi, zmianami hormonalnymi lub podrażnieniami mechanicznymi skóry. W większości przypadków mają charakter łagodny, jednak ze względu na ich wygląd i umiejscowienie wiele osób decyduje się na ich usunięcie. Jak wygląda włókniak? Włókniak to niewielka, miękka lub twarda grudka na skórze, o kolorze zbliżonym do naturalnego odcienia ciała lub nieco ciemniejszy – beżowy, brunatny bądź różowy. Zmiana może być pojedyncza lub występować w większej liczbie, zwłaszcza w miejscach narażonych na tarcie, takich jak szyja, pachy, pachwiny, powieki czy okolice pod biustem. Włókniaki rosną powoli i nie powodują bólu ani świądu, choć w wyniku podrażnienia mogą ulec zaczerwienieniu lub stanowić defekt estetyczny.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie
ZSC czyli Zespół Stopy Cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, które może prowadzić do trudno gojących się ran, infekcji, a nawet amputacji kończyny. Schorzenie to rozwija się powoli, często niezauważalnie, w wyniku zaburzeń krążenia i uszkodzenia nerwów obwodowych. Charakterystyczne objawy, takie jak drętwienie, mrowienie czy owrzodzenia na stopach, wymagają szybkiej diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Wczesne rozpoznanie oraz właściwa pielęgnacja stóp mogą pomóc zapobiec powikłaniom i poprawić jakości życia osób z cukrzycą. Stopa cukrzycowa co to? Stopa cukrzycowa nie jest pojedynczym schorzeniem, lecz poważnym powikłaniem cukrzycy, wymagającym kompleksowej opieki medycznej i właściwej profilaktyki. ZSC to zespół zmian chorobowych występujących w obrębie stóp u osób chorujących na cukrzycę. Jest wynikiem długotrwale utrzymującego się podwyższonego poziomu glukozy we krwi, który prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów. W efekcie dochodzi do pogorszenia ukrwienia tkanek oraz zaburzeń czucia, co sprzyja powstawaniu ran, owrzodzeń i infekcji. Jak wygląda stopa cukrzycowa? Objawy stopy cukrzycowej Objawy stopy cukrzycowej mogą przybierać różne formy, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo pojawia się uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp, wynikające z uszkodzenia nerwów obwodowych. Skóra może być sucha, cienka i podatna na pęknięcia, a drobne otarcia czy skaleczenia często goją się znacznie wolniej niż u osób zdrowych. W bardziej zaawansowanych stadiach pojawiają się trudno gojące się owrzodzenia, przebarwienia skóry, deformacje palców oraz nieprzyjemny zapach świadczący o infekcji. Charakterystycznym objawem jest także utrata czucia bólu, przez co pacjent może nie zauważyć powstających ran, co dodatkowo zwiększa ryzyko powikłań. Uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp. Sucha, cienka i podatna na pęknięcia skóra stóp. Wolne gojenie się ran, otarć i skaleczeń. Obecność owrzodzeń lub trudno gojące się rany. Przebarwienia skóry i zmiany w wyglądzie stóp. Deformacje palców (np. palce młotkowate). Nieprzyjemny zapach stóp świadczący o infekcji. Utrata czucia bólu. W zaawansowanych przypadkach – martwica tkanek.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?
Zespół napięcia przedmiesiączkowego, znany szerzej jako PMS (ang. premenstrual syndrome), to zjawisko, które dotyczy nawet 70–80% kobiet w wieku rozrodczym. Choć dla jednych to tylko drobna niedogodność, dla innych może oznaczać prawdziwe wyzwanie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Znajomość przyczyn, objawów, a przede wszystkim skutecznych sposobów ich łagodzenia pozwoli odzyskać komfort i dobre samopoczucie w tym wymagającym czasie. PMS co to? PMS, czyli Premenstrual Syndrome - zespół napięcia przedmiesiączkowego, to zespół fizycznych i emocjonalnych objawów, które pojawiają się u kobiet zazwyczaj na kilka dni, a nawet do dwóch tygodni przed miesiączką. Ich nasilenie różni się w zależności od organizmu – u niektórych kobiet są ledwie zauważalne, u innych mogą znacząco wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Za wystąpienie PMS odpowiadają przede wszystkim zmiany hormonalne zachodzące w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, zwłaszcza w poziomie estrogenu i progesteronu. Wahania tych hormonów oddziałują nie tylko na układ rozrodczy, ale również na układ nerwowy i gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, co tłumaczy różnorodność objawów – od napięcia piersi, przez bóle głowy i uczucie zmęczenia, po rozdrażnienie czy obniżony nastrój.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka
Pasożyty wewnętrzne potrafią przez długi czas rozwijać się w organizmie człowieka, nie dając wyraźnych objawów swojej obecności. Z czasem mogą pojawić się dolegliwości takie jak bóle brzucha, osłabienie, utrata apetytu czy problemy skórne. Choć temat pasożytów często budzi niepokój, warto wiedzieć, że współczesna diagnostyka i skuteczne, dostępne bez recepty środki pozwolą na szybkie i bezpieczne pozbycie się problemu. Pasożyty ludzkie. Rodzaje pasożytów wewnętrznych Pasożyty wewnętrzne to organizmy, które żyją i rozmnażają się kosztem człowieka, wykorzystując jego organizm jako źródło pożywienia i środowisko do rozwoju. Do najczęściej spotykanych pasożytów należą tasiemce, glisty ludzkie oraz owsiki – różnią się one budową, sposobem zakażenia i objawami, jakie wywołują. Tasiemiec uzbrojony Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) to pasożyt należący do płazińców, który może osiągać nawet kilka metrów długości. Jego cykl rozwojowy związany jest z obecnością dwóch żywicieli – pośredniego (świni) i ostatecznego (człowieka). Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie niedogotowanego lub surowego mięsa wieprzowego, zawierającego larwy pasożyta, tzw. wągry. W organizmie człowieka tasiemiec osiedla się zazwyczaj w jelicie cienkim, gdzie rośnie i dojrzewa, wykorzystując składniki odżywcze z pożywienia gospodarza. Charakterystyczną cechą tego gatunku są haczyki na główce, które umożliwiają mu mocne przytwierdzenie się do ściany jelita – stąd nazwa „uzbrojony”. Glista ludzka Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to jeden z najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego człowieka. Jest to robak obły o charakterystycznym, cylindrycznym kształcie, który może osiągać nawet do 30 cm długości. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej jajami pasożyta – szczególnie tam, gdzie nie przestrzega się zasad higieny. Jaja glisty przedostają się do jelita, gdzie rozwijają się larwy. Następnie migrują one przez układ krwionośny i oddechowy, by ostatecznie powrócić do jelita cienkiego, gdzie osiągają postać dorosłą. Cykl życiowy glisty jest złożony, a sam pasożyt potrafi przetrwać w organizmie człowieka nawet kilka miesięcy, pobierając składniki odżywcze i zaburzając naturalną równowagę jelitową. Owsiki Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) to niewielkie, białe nicienie pasożytujące głównie w jelicie grubym człowieka. Zakażenie nimi, nazywane owsicą, jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych, szczególnie u dzieci. Do infekcji dochodzi drogą pokarmową lub przez kontakt bezpośredni, gdy jaja pasożyta trafiają do ust z zanieczyszczonych rąk, pościeli czy zabawek. Cykl życiowy owsika jest krótki, ale bardzo intensywny – dorosłe samice składają tysiące jaj w okolicach odbytu, skąd łatwo mogą się przenosić na inne osoby lub przedmioty codziennego użytku. Owsiki rozwijają się szybko, a ich obecność w jelitach może prowadzić do dyskomfortu i zaburzeń snu, zwłaszcza u najmłodszych.
czytaj