17.04.2025
Nadmierna potliwość – rodzaje, przyczyny i leczenie nadpotliwości
Nadpotliwość, znana również jako hiperhydroza, jest stanem charakteryzującym się nadmiernym wydzielaniem potu, w ilości, która wykracza poza to, co jest konieczne do utrzymania normalnej termoregulacji ciała. Nadmierne pocenie może występować lokalnie (np. na dłoniach, stopach, twarzy, pachach) lub może być uogólnione, obejmując większe obszary ciała. Nadpotliwość może mieć znaczący wpływ na życie codzienne, wywołując dyskomfort fizyczny, a także może wpływać na samopoczucie i pewność siebie. Rozpoznanie rodzaju nadpotliwości jest kluczowe dla opracowania skutecznej strategii leczenia lub zarządzania objawami.
Rodzaje nadpotliwości
Nadmierne pocenie się może być wynikiem nadpotliwości pierwotnej lub związanej z niektórymi stanami zdrowotnymi i stosowanymi lekami hiperhydrozy wtórnej.
Pierwotna nadpotliwość
Nadpotliwość pierwotna zwykle rozpoczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i najczęściej dotyka określonych obszarów ciała. Jej przyczyna może mieć podłoże genetyczne, emocjonalne lub środowiskowe. Hiperhydroza objawiająca się nadpotliwością dłoni, nadmiernym poceniem pod pachami czy nadmierna potliwość całego ciała może poważnie utrudniać codzienne czynności oraz wpływać negatywnie na stan emocjonalny i kontakty społeczne. Spocone, mokre dłonie uniemożliwią często utrzymanie przedmiotów czy wykonywanie precyzyjnych zadań, a nawet wywołują opór przed zwykłym, grzecznościowym podaniem ręki na przywitanie, a mokre od potu ubrania i nieprzyjemny zapach związany z wilgocią i rozwojem bakterii mogą wywoływać dyskomfort psychiczny i utratę pewności siebie w sytuacjach międzyludzkich.
Wtórna nadpotliwość
Nadpotliwość wtórna to stan, w którym nadmierne pocenie się jest skutkiem innego schorzenia lub czynnika zewnętrznego. W przeciwieństwie do pierwotnej nadpotliwości, która jest zwykle dziedziczna i koncentruje się na określonych obszarach ciała, nadpotliwość wtórna może dotyczyć większych obszarów ciała i rozwija się w odpowiedzi na różne przyczyny. Powodem wtórnej nadpotliwości jest często cukrzyca, otyłość, menopauza, nadczynność tarczycy, a także infekcje. Nadmierne pocenie wywołać mogą również niektóre leki, takie ja antydepresanty czy leki przeciwgorączkowe.
Przyczyny nadmiernego pocenia się
Nadpotliwość może być spowodowana przez różne czynniki, zarówno fizjologiczne, środowiskowe jak i emocjonalne. Wśród najczęstszych przyczyn nadmiernego pocenia wymienia się: warunki zewnętrzne, takie jak wysoka temperatura powietrza czy wilgotność, silne emocje, aktywność fizyczna, zmiany i zaburzenia hormonalne, a także sposób odżywiania czy stosowane leki.
- Wysokie temperatury i wilgotność powietrza mogą zmuszać organizm do zwiększonego pocenia się w celu utrzymania odpowiedniej temperatury ciała.
- Silne emocje, stres i niepokój mogą wywoływać reakcje w układzie nerwowym, które prowadzą do nadmiernej aktywności gruczołów potowych.
- Intensywny wysiłek fizyczny prowadzi do zwiększonej produkcji ciepła w organizmie, co może skutkować nadmiernym poceniem się.
- Zmiany hormonalne związane z okresem dojrzewania, ciąża, menopauza oraz zaburzenia hormonalne takie jak problemy z tarczycą czy cukrzyca, mogą prowadzić do nadmiernej potliwości.
- Nadmierna potliwość może być także skutkiem ubocznym stosowania leków, takich jak niektóre leki przeciwpadaczkowe, antydepresanty czy leki na nadciśnienie.
- Stosowanie ostrych przypraw, nadmiernie spożywany alkohol, kofeina czy duże ilości ciepłych napojów, może zwiększyć ryzyko nadmiernego pocenia się.
- Osoby z nadwagą lub otyłością mogą być bardziej narażone na nadmierne pocenie się ze względu na zwiększone obciążenie dla układu krążenia i większą produkcję ciepła.
Pamiętać należy, że nadmierne pocenie się może być także objawem pewnych schorzeń. Jeśli nadpotliwość utrzymuje się niezależnie od warunków pogodowych, aktywności fizycznej czy stylu życia i sposobu odżywiania, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i podjęcia odpowiedniego leczenia.
Co zrobić żeby się nie pocić?
Przy nadmiernej potliwości kluczowa jest odpowiednia higiena z użyciem zmniejszających aktywność gruczołów potowych środków kosmetycznych. Regularne mycie ciała, zwłaszcza obszarów dotkniętych nadpotliwością (pachy, stopy, okolice intymne) może pomóc w usuwaniu bakterii i zapobieganiu nieprzyjemnemu zapachowi. Na oczyszczoną i dokładnie osuszoną skórę należy następnie zastosować odpowiedni, dobrany do rodzaju skóry antyperspirant. Wybierając antyperspirant, sięgnąć należy po produkty zawierające w składzie związki glinu, które pomagają blokować gruczoły potowe i kontrolować nadmierne pocenie się. Alternatywę dla tradycyjnych antyperspirantów stanowią dezodoranty mineralne, które do kontrolowania nieprzyjemnego zapachu potu wykorzystują naturalne składniki mineralne. Należy jednak podkreślić, że dezodoranty mineralne (np. ałun potasowy lub amonowy) nie działają jak antyperspiranty, więc nie zmniejszają ilości wydzielanego potu, a jedynie kontrolują jego zapach poprzez hamowanie wzrostu bakterii. Poza doborem odpowiednich środków myjących i kontrolujących pocenie równie ważny jest dobór odpowiedniej odzieży. Noszenie przewiewnych, wykonanych z naturalnych materiałów (len, bawełna, bambus, naturalny jedwab) ubrań o swobodnym, niekrępującym ruchów kroju pozwoli skórze oddychać, zapewni odpowiednią cyrkulację powietrza i będzie odprowadzało wilgoć na zewnątrz. W kontrolowaniu napotliwości ważny jest także zdrowy styl życia – unikanie potencjalnych czynników wyzwalających (pikantnej żywności, alkoholu, kofeiny oraz gorących napojów), stosowanie technik relaksacyjnych, aby zmniejszyć poziom stresu i lęku oraz regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą pomóc w utrzymaniu równowagi hormonalnej i emocjonalnej i zmniejszeniu ryzyka nadmiernej potliwości.
W przypadku trwałego lub nasilającego się problemu z nadmiernym poceniem się warto skonsultować się z lekarzem, który może zalecić odpowiednie badania i zaproponować dalsze kroki. W niektórych przypadkach nadmierne pocenie się może wymagać specjalistycznej opieki medycznej.
Leczenie nadpotliwości
W przypadkach silnej, utrudniającej funkcjonowanie nadpotliwości lekarz może zaproponować leczenie farmakologiczne, zastosowanie toksyny botulinowej lub jonoforezy, a nawet procedury chirurgiczne.
- Leki przeciwpotne - w przypadkach ciężkiej nadpotliwości lekarz może zalecić leki przeciwpotne, takie jak leki antycholinergiczne, które pomagają kontrolować nadmierną potliwość.
- Terapia botulinowa - wstrzyknięcie toksyny botulinowej w obszarach o największej aktywności gruczołów potowych może czasowo zablokować ich działanie i zmniejszyć nadmierną potliwość.
- Jonoforeza to metoda wykorzystująca prąd elektryczny do zmniejszenia aktywności gruczołów potowych, która może być stosowana w leczeniu nadpotliwości dłoni, stóp i pach.
- Procedury chirurgiczne - w skrajnych przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przynoszą ulgi, można rozważyć leczenie chirurgiczne, takie jak sympatektomia, polegająca na odcięciu nerwów odpowiedzialnych za regulację potu.
Warto pamiętać, że skuteczne leczenie nadpotliwości wymaga indywidualnego podejścia i może obejmować kombinację różnych metod.
Bibliografia:
- Jabłonowska O., Woźniacka A., Dziankowska-Bartkowiak B., Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 246–256.
- Sazanów-Lubelski J., Bergler-Czop B., Barasińska P., Noga N., Nadpotliwość – patogeneza i metody leczenia, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 523–533.
- Wydro D., Leczenie nadpotliwości dłoni i pach toksyna botulinową typu metodą mezoporacji. Online: https://www.researchgate.net/profile/Dorota-Wydro/publication/270905006_Leczenie_nadpotliwosci_dloni_i_pach_toksyna_botulinowa_typu_A_metoda_mezoporacji_A_treatment_of_axillary_and_palmary_hyperhidrosis_by_mesoporation_with_botulinum_toxin_A/links/55c4cea208aebc967df38036/Leczenie-nadpotliwosci-dloni-i-pach-toksyna-botulinowa-typu-A-metoda-mezoporacji-A-treatment-of-axillary-and-palmary-hyperhidrosis-by-mesoporation-with-botulinum-toxin-A.pdf [dostęp: 15.04.2025]
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy i sposoby leczenia choroby niedokrwiennej serca
Choroba wieńcowa, nazywana także chorobą niedokrwienną serca, to schorzenie układu krążenia, które może prowadzić między innymi do zawału serca. Powstaje na skutek zwężenia lub zablokowania tętnic wieńcowych, co ogranicza dopływ tlenu do mięśnia sercowego. Jakie są główne przyczyny choroby wieńcowej? Jakie objawy daje niedokrwienie serca? Znajomość odpowiedzi na te pytania pozwoli właściwie zadbać o profilaktykę schorzenia, a świadomość sposobów leczenia pomoże w wyborze najlepszej metody terapii. Choroba wieńcowa – co to? Choroba niedokrwienna serca to choroba układu krążenia spowodowane zwężeniem lub zablokowaniem tętnic wieńcowych, które dostarczają tlen i składniki odżywcze do mięśnia sercowego. Główną przyczyną tego procesu jest miażdżyca, czyli odkładanie się blaszek miażdżycowych na ścianach naczyń krwionośnych. Ograniczony przepływ krwi do serca może prowadzić do bólu w klatce piersiowej (dławicy piersiowej), duszności, a w skrajnych przypadkach – do zawału serca. Choroba rozwija się stopniowo i często przez długi czas nie daje wyraźnych objawów, dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz regularne badania kontrolne. ChNS – przyczyny Choroba niedokrwienna serca (ChNS) najczęściej rozwija się na skutek miażdżycy, czyli procesu odkładania się blaszek miażdżycowych w tętnicach wieńcowych. Tworzące się złogi tłuszczowe, cholesterol oraz inne substancje stopniowo zwężają światło naczyń krwionośnych, ograniczając przepływ krwi do serca. Do głównych czynników ryzyka należą niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i cukry, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca oraz przewlekły stres. Nie bez znaczenia są także predyspozycje genetyczne – jeśli w rodzinie występowały choroby serca, rośnie ryzyko ChNS. Wczesne rozpoznanie czynników ryzyka oraz zmiana stylu życia oraz rzucenie palenia mogą skutecznie opóźnić rozwój choroby i zmniejszyć ryzyko powikłań.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Kac – objawy, sposoby zapobiegania i metody leczenia złego samopoczucia po spożyciu alkoholu
Ciężka głowa, suchość w ustach, mdłości i problemy z koncentracją to typowe objawy kaca. Jego główną przyczyną jest metabolizm alkoholu w organizmie - etanol, czyli alkohol etylowy zawarty w napojach wyskokowych, jest traktowany przez organizm jak toksyna, wątroba przekształca go w aldehyd octowy, substancję jeszcze bardziej toksyczną niż sam alkohol. Znajomość skutecznych sposobów zapobiegania kacowi oraz sprawdzonych sposobów na syndrom dnia poprzedniego pomoże szybciej wrócić do formy niezależnie od tego, czy dopiero planujemy zakrapianą alkoholem imprezę, czy szukamy ulgi po hucznej zabawie. Co to jest kac? - przyczyny Kac to stan złego samopoczucia, który pojawia się kilka godzin po spożyciu alkoholu, najczęściej następnego dnia rano. Po wypiciu napojów zawierających etanol wątroba przekształca go w aldehyd octowy – toksyczny związek chemiczny, który odpowiada za wiele nieprzyjemnych objawów kaca, takich jak bóle głowy, nudności czy ogólne osłabienie organizmu. Kolejnym czynnikiem jest działanie odwadniające alkoholu – alkohol zwiększa produkcję moczu, co prowadzi do utraty wody i elektrolitów, powodując uczucie suchości w ustach i zaburzenia równowagi elektrolitowej. Nie bez znaczenia jest także wpływ alkoholu na układ nerwowy i jakość snu – mimo że po jego spożyciu łatwiej jest zasnąć, to jednak sen staje się płytszy i przerywany, przez co organizm nie ma szans na pełną regenerację.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Opryszczka. Przyczyny zimna na ustach i leczenie opryszczki wargowej
Opryszczka wargowa to dolegliwość objawiająca się bolesnymi pęcherzykami. Występuje najczęściej w okresie osłabienia organizmu, długotrwałego stresu oraz zmiennej pogody. Poza nieprzyjemnym swędzeniem, mrowieniem czy pieczeniem opryszczka wpływa negatywnie również na ogólne samopoczucie i wygląd, dlatego warto wiedzieć, jak skutecznie sobie z nią radzić oraz jak zapobiegać jej nawrotom. Jak wygląda zimno na ustach? Charakterystyczne, wypełnione płynem pęcherzyki na wargach, wokół ust lub w okolicy nosa to typowe objawy opryszczki wargowej. Początkowo skóra w tych miejscach może zacząć swędzieć, piec lub sprawiać wrażenie ściągniętej. Wkrótce na tym obszarze pojawiają się małe, bolesne bąbelki, które po kilku dniach pękają, tworząc owrzodzenia. Opryszczka na ustach przyczyny. Czy opryszczka jest zaraźliwa? Febra na ustach jest wywoływana przez wirus opryszczki wargowej herpes simplex (HSV-1), który wnika do organizmu i pozostaje w nim przez całe życie. W wyniku osłabienia układu odpornościowego, stresu, przeziębienia czy zmian temperatury otoczenia może dojść do jej aktywacji i pojawienia się pęcherzyków. Wirus jest bardzo zaraźliwy i łatwo przenosi się przez bezpośredni kontakt z zakażoną skórą, śliną, a także poprzez korzystanie z tych samych przedmiotów (np. ręczników czy szminki). Z tego powodu ważne jest, aby unikać bliskich kontaktów z osobami mającymi opryszczkę, szczególnie w aktywnej fazie, pamiętając jednak, że wirus może być przenoszony nawet wtedy, gdy objawy nie są jeszcze widoczne.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Bezpieczne opalanie - ochrona przeciwsłoneczna skóry
Opalanie to nieodłączny element letniego relaksu na świeżym powietrzu, jednak promienie słoneczne, choć niezbędne do produkcji witaminy D i korzystnie wpływające na nasz nastrój i wygląd mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia skóry. Zbyt długa i nieodpowiedzialna ekspozycja na słońce może prowadzić do oparzeń słonecznych, przyspiesza starzenia się skóry oraz zwiększa ryzyko raka skóry. Jak zatem opalać się bezpiecznie? Poza unikaniem zbyt długiego wylegiwania się na słońcu oraz korzystania z promieni słonecznych poza godzinami największego promieniowania (10-16) pamiętać należy o niezbędnej ochronie w postaci filtrów przeciwsłonecznych. Wybór odpowiedniego filtra i umiejętne stosowanie kosmetyków przeciwsłonecznych zapewni właściwą ochronę oraz pozwoli cieszyć się piękną, a przede wszystkim zdrową opalenizną. Filtry przeciwsłoneczne – rodzaje filtrów SPF Filtry przeciwsłoneczne są kluczowym elementem ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego (UV). Różnią się one między sobą mechanizmem działania, składem oraz poziomem ochrony, który określany jest współczynnikiem ochrony przeciwsłonecznej (SPF). Wśród dostępnych na rynku filtrów SPF znajdziemy filtry fizyczne, chemiczne, hybrydowe oraz filtry naturalne. Filtry mineralne (fizyczne) Filtry mineralne, znane również jako fizyczne, działają na zasadzie odbijania i rozpraszania promieniowania UV. Są to najczęściej tlenek cynku (ZnO) i dwutlenek tytanu (TiO2). Tlenek cynku (ZnO): zapewnia ochronę przed promieniowaniem UVA i UVB. Jest szczególnie polecany dla osób o wrażliwej skórze. Dwutlenek tytanu (TiO2): chroni głównie przed promieniowaniem UVB i częściowo przed UVA. Jest powszechnie stosowany w kosmetykach przeciwsłonecznych. Filtry chemiczne (organiczne) Filtry chemiczne, zwane również organicznymi, działają poprzez absorpcję promieniowania UV i przekształcanie go w ciepło, które jest następnie uwalniane z powierzchni skóry. Do filtrów chemicznych zawartych w dostępnych na rynku kosmetyczkach przeciwsłonecznych należą między innymi: oktokrylen, oksybenzon czy octinoxate. Filtry hybrydowe Filtry hybrydowe łączą w sobie właściwości filtrów mineralnych i chemicznych, oferując wszechstronną ochronę przed promieniowaniem UV. Dzięki tej kombinacji mogą oferować zalety obu typów filtrów zapewniając szersze spektrum ochrony i lepszą stabilność. Filtry naturalne Niektóre kosmetyki przeciwsłoneczne zawierają składniki pochodzenia naturalnego, takie jak np. olej z nasion malin, marchwi, masło shea lub inne substancje naturalne, które mają właściwości chroniące przed UV. Choć ich skuteczność może być niższa w porównaniu do filtrów chemicznych lub mineralnych, są one często wybierane przez osoby preferujące naturalne kosmetyki.
czytaj