17.04.2025
Nadmierna potliwość – rodzaje, przyczyny i leczenie nadpotliwości
Nadpotliwość, znana również jako hiperhydroza, jest stanem charakteryzującym się nadmiernym wydzielaniem potu, w ilości, która wykracza poza to, co jest konieczne do utrzymania normalnej termoregulacji ciała. Nadmierne pocenie może występować lokalnie (np. na dłoniach, stopach, twarzy, pachach) lub może być uogólnione, obejmując większe obszary ciała. Nadpotliwość może mieć znaczący wpływ na życie codzienne, wywołując dyskomfort fizyczny, a także może wpływać na samopoczucie i pewność siebie. Rozpoznanie rodzaju nadpotliwości jest kluczowe dla opracowania skutecznej strategii leczenia lub zarządzania objawami.
Rodzaje nadpotliwości
Nadmierne pocenie się może być wynikiem nadpotliwości pierwotnej lub związanej z niektórymi stanami zdrowotnymi i stosowanymi lekami hiperhydrozy wtórnej.
Pierwotna nadpotliwość
Nadpotliwość pierwotna zwykle rozpoczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i najczęściej dotyka określonych obszarów ciała. Jej przyczyna może mieć podłoże genetyczne, emocjonalne lub środowiskowe. Hiperhydroza objawiająca się nadpotliwością dłoni, nadmiernym poceniem pod pachami czy nadmierna potliwość całego ciała może poważnie utrudniać codzienne czynności oraz wpływać negatywnie na stan emocjonalny i kontakty społeczne. Spocone, mokre dłonie uniemożliwią często utrzymanie przedmiotów czy wykonywanie precyzyjnych zadań, a nawet wywołują opór przed zwykłym, grzecznościowym podaniem ręki na przywitanie, a mokre od potu ubrania i nieprzyjemny zapach związany z wilgocią i rozwojem bakterii mogą wywoływać dyskomfort psychiczny i utratę pewności siebie w sytuacjach międzyludzkich.
Wtórna nadpotliwość
Nadpotliwość wtórna to stan, w którym nadmierne pocenie się jest skutkiem innego schorzenia lub czynnika zewnętrznego. W przeciwieństwie do pierwotnej nadpotliwości, która jest zwykle dziedziczna i koncentruje się na określonych obszarach ciała, nadpotliwość wtórna może dotyczyć większych obszarów ciała i rozwija się w odpowiedzi na różne przyczyny. Powodem wtórnej nadpotliwości jest często cukrzyca, otyłość, menopauza, nadczynność tarczycy, a także infekcje. Nadmierne pocenie wywołać mogą również niektóre leki, takie ja antydepresanty czy leki przeciwgorączkowe.
Przyczyny nadmiernego pocenia się
Nadpotliwość może być spowodowana przez różne czynniki, zarówno fizjologiczne, środowiskowe jak i emocjonalne. Wśród najczęstszych przyczyn nadmiernego pocenia wymienia się: warunki zewnętrzne, takie jak wysoka temperatura powietrza czy wilgotność, silne emocje, aktywność fizyczna, zmiany i zaburzenia hormonalne, a także sposób odżywiania czy stosowane leki.
- Wysokie temperatury i wilgotność powietrza mogą zmuszać organizm do zwiększonego pocenia się w celu utrzymania odpowiedniej temperatury ciała.
- Silne emocje, stres i niepokój mogą wywoływać reakcje w układzie nerwowym, które prowadzą do nadmiernej aktywności gruczołów potowych.
- Intensywny wysiłek fizyczny prowadzi do zwiększonej produkcji ciepła w organizmie, co może skutkować nadmiernym poceniem się.
- Zmiany hormonalne związane z okresem dojrzewania, ciąża, menopauza oraz zaburzenia hormonalne takie jak problemy z tarczycą czy cukrzyca, mogą prowadzić do nadmiernej potliwości.
- Nadmierna potliwość może być także skutkiem ubocznym stosowania leków, takich jak niektóre leki przeciwpadaczkowe, antydepresanty czy leki na nadciśnienie.
- Stosowanie ostrych przypraw, nadmiernie spożywany alkohol, kofeina czy duże ilości ciepłych napojów, może zwiększyć ryzyko nadmiernego pocenia się.
- Osoby z nadwagą lub otyłością mogą być bardziej narażone na nadmierne pocenie się ze względu na zwiększone obciążenie dla układu krążenia i większą produkcję ciepła.
Pamiętać należy, że nadmierne pocenie się może być także objawem pewnych schorzeń. Jeśli nadpotliwość utrzymuje się niezależnie od warunków pogodowych, aktywności fizycznej czy stylu życia i sposobu odżywiania, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i podjęcia odpowiedniego leczenia.
Co zrobić żeby się nie pocić?
Przy nadmiernej potliwości kluczowa jest odpowiednia higiena z użyciem zmniejszających aktywność gruczołów potowych środków kosmetycznych. Regularne mycie ciała, zwłaszcza obszarów dotkniętych nadpotliwością (pachy, stopy, okolice intymne) może pomóc w usuwaniu bakterii i zapobieganiu nieprzyjemnemu zapachowi. Na oczyszczoną i dokładnie osuszoną skórę należy następnie zastosować odpowiedni, dobrany do rodzaju skóry antyperspirant. Wybierając antyperspirant, sięgnąć należy po produkty zawierające w składzie związki glinu, które pomagają blokować gruczoły potowe i kontrolować nadmierne pocenie się. Alternatywę dla tradycyjnych antyperspirantów stanowią dezodoranty mineralne, które do kontrolowania nieprzyjemnego zapachu potu wykorzystują naturalne składniki mineralne. Należy jednak podkreślić, że dezodoranty mineralne (np. ałun potasowy lub amonowy) nie działają jak antyperspiranty, więc nie zmniejszają ilości wydzielanego potu, a jedynie kontrolują jego zapach poprzez hamowanie wzrostu bakterii. Poza doborem odpowiednich środków myjących i kontrolujących pocenie równie ważny jest dobór odpowiedniej odzieży. Noszenie przewiewnych, wykonanych z naturalnych materiałów (len, bawełna, bambus, naturalny jedwab) ubrań o swobodnym, niekrępującym ruchów kroju pozwoli skórze oddychać, zapewni odpowiednią cyrkulację powietrza i będzie odprowadzało wilgoć na zewnątrz. W kontrolowaniu napotliwości ważny jest także zdrowy styl życia – unikanie potencjalnych czynników wyzwalających (pikantnej żywności, alkoholu, kofeiny oraz gorących napojów), stosowanie technik relaksacyjnych, aby zmniejszyć poziom stresu i lęku oraz regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą pomóc w utrzymaniu równowagi hormonalnej i emocjonalnej i zmniejszeniu ryzyka nadmiernej potliwości.
W przypadku trwałego lub nasilającego się problemu z nadmiernym poceniem się warto skonsultować się z lekarzem, który może zalecić odpowiednie badania i zaproponować dalsze kroki. W niektórych przypadkach nadmierne pocenie się może wymagać specjalistycznej opieki medycznej.
Leczenie nadpotliwości
W przypadkach silnej, utrudniającej funkcjonowanie nadpotliwości lekarz może zaproponować leczenie farmakologiczne, zastosowanie toksyny botulinowej lub jonoforezy, a nawet procedury chirurgiczne.
- Leki przeciwpotne - w przypadkach ciężkiej nadpotliwości lekarz może zalecić leki przeciwpotne, takie jak leki antycholinergiczne, które pomagają kontrolować nadmierną potliwość.
- Terapia botulinowa - wstrzyknięcie toksyny botulinowej w obszarach o największej aktywności gruczołów potowych może czasowo zablokować ich działanie i zmniejszyć nadmierną potliwość.
- Jonoforeza to metoda wykorzystująca prąd elektryczny do zmniejszenia aktywności gruczołów potowych, która może być stosowana w leczeniu nadpotliwości dłoni, stóp i pach.
- Procedury chirurgiczne - w skrajnych przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przynoszą ulgi, można rozważyć leczenie chirurgiczne, takie jak sympatektomia, polegająca na odcięciu nerwów odpowiedzialnych za regulację potu.
Warto pamiętać, że skuteczne leczenie nadpotliwości wymaga indywidualnego podejścia i może obejmować kombinację różnych metod.
Bibliografia:
- Jabłonowska O., Woźniacka A., Dziankowska-Bartkowiak B., Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 246–256.
- Sazanów-Lubelski J., Bergler-Czop B., Barasińska P., Noga N., Nadpotliwość – patogeneza i metody leczenia, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 523–533.
- Wydro D., Leczenie nadpotliwości dłoni i pach toksyna botulinową typu metodą mezoporacji. Online: https://www.researchgate.net/profile/Dorota-Wydro/publication/270905006_Leczenie_nadpotliwosci_dloni_i_pach_toksyna_botulinowa_typu_A_metoda_mezoporacji_A_treatment_of_axillary_and_palmary_hyperhidrosis_by_mesoporation_with_botulinum_toxin_A/links/55c4cea208aebc967df38036/Leczenie-nadpotliwosci-dloni-i-pach-toksyna-botulinowa-typu-A-metoda-mezoporacji-A-treatment-of-axillary-and-palmary-hyperhidrosis-by-mesoporation-with-botulinum-toxin-A.pdf [dostęp: 15.04.2025]
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Włókniaki – przyczyny, rozpoznanie i usuwanie
Włókniaki to zmiany skórne, które, choć zazwyczaj są niegroźne, potrafią budzić niepokój i wątpliwości. Pojawiają się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, niezależnie od wieku, a ich obecność może być związana z predyspozycjami genetycznymi, zmianami hormonalnymi lub podrażnieniami mechanicznymi skóry. W większości przypadków mają charakter łagodny, jednak ze względu na ich wygląd i umiejscowienie wiele osób decyduje się na ich usunięcie. Jak wygląda włókniak? Włókniak to niewielka, miękka lub twarda grudka na skórze, o kolorze zbliżonym do naturalnego odcienia ciała lub nieco ciemniejszy – beżowy, brunatny bądź różowy. Zmiana może być pojedyncza lub występować w większej liczbie, zwłaszcza w miejscach narażonych na tarcie, takich jak szyja, pachy, pachwiny, powieki czy okolice pod biustem. Włókniaki rosną powoli i nie powodują bólu ani świądu, choć w wyniku podrażnienia mogą ulec zaczerwienieniu lub stanowić defekt estetyczny.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie
ZSC czyli Zespół Stopy Cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, które może prowadzić do trudno gojących się ran, infekcji, a nawet amputacji kończyny. Schorzenie to rozwija się powoli, często niezauważalnie, w wyniku zaburzeń krążenia i uszkodzenia nerwów obwodowych. Charakterystyczne objawy, takie jak drętwienie, mrowienie czy owrzodzenia na stopach, wymagają szybkiej diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Wczesne rozpoznanie oraz właściwa pielęgnacja stóp mogą pomóc zapobiec powikłaniom i poprawić jakości życia osób z cukrzycą. Stopa cukrzycowa co to? Stopa cukrzycowa nie jest pojedynczym schorzeniem, lecz poważnym powikłaniem cukrzycy, wymagającym kompleksowej opieki medycznej i właściwej profilaktyki. ZSC to zespół zmian chorobowych występujących w obrębie stóp u osób chorujących na cukrzycę. Jest wynikiem długotrwale utrzymującego się podwyższonego poziomu glukozy we krwi, który prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów. W efekcie dochodzi do pogorszenia ukrwienia tkanek oraz zaburzeń czucia, co sprzyja powstawaniu ran, owrzodzeń i infekcji. Jak wygląda stopa cukrzycowa? Objawy stopy cukrzycowej Objawy stopy cukrzycowej mogą przybierać różne formy, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo pojawia się uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp, wynikające z uszkodzenia nerwów obwodowych. Skóra może być sucha, cienka i podatna na pęknięcia, a drobne otarcia czy skaleczenia często goją się znacznie wolniej niż u osób zdrowych. W bardziej zaawansowanych stadiach pojawiają się trudno gojące się owrzodzenia, przebarwienia skóry, deformacje palców oraz nieprzyjemny zapach świadczący o infekcji. Charakterystycznym objawem jest także utrata czucia bólu, przez co pacjent może nie zauważyć powstających ran, co dodatkowo zwiększa ryzyko powikłań. Uczucie drętwienia, mrowienia lub pieczenia stóp. Sucha, cienka i podatna na pęknięcia skóra stóp. Wolne gojenie się ran, otarć i skaleczeń. Obecność owrzodzeń lub trudno gojące się rany. Przebarwienia skóry i zmiany w wyglądzie stóp. Deformacje palców (np. palce młotkowate). Nieprzyjemny zapach stóp świadczący o infekcji. Utrata czucia bólu. W zaawansowanych przypadkach – martwica tkanek.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?
Zespół napięcia przedmiesiączkowego, znany szerzej jako PMS (ang. premenstrual syndrome), to zjawisko, które dotyczy nawet 70–80% kobiet w wieku rozrodczym. Choć dla jednych to tylko drobna niedogodność, dla innych może oznaczać prawdziwe wyzwanie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Znajomość przyczyn, objawów, a przede wszystkim skutecznych sposobów ich łagodzenia pozwoli odzyskać komfort i dobre samopoczucie w tym wymagającym czasie. PMS co to? PMS, czyli Premenstrual Syndrome - zespół napięcia przedmiesiączkowego, to zespół fizycznych i emocjonalnych objawów, które pojawiają się u kobiet zazwyczaj na kilka dni, a nawet do dwóch tygodni przed miesiączką. Ich nasilenie różni się w zależności od organizmu – u niektórych kobiet są ledwie zauważalne, u innych mogą znacząco wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Za wystąpienie PMS odpowiadają przede wszystkim zmiany hormonalne zachodzące w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, zwłaszcza w poziomie estrogenu i progesteronu. Wahania tych hormonów oddziałują nie tylko na układ rozrodczy, ale również na układ nerwowy i gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, co tłumaczy różnorodność objawów – od napięcia piersi, przez bóle głowy i uczucie zmęczenia, po rozdrażnienie czy obniżony nastrój.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka
Pasożyty wewnętrzne potrafią przez długi czas rozwijać się w organizmie człowieka, nie dając wyraźnych objawów swojej obecności. Z czasem mogą pojawić się dolegliwości takie jak bóle brzucha, osłabienie, utrata apetytu czy problemy skórne. Choć temat pasożytów często budzi niepokój, warto wiedzieć, że współczesna diagnostyka i skuteczne, dostępne bez recepty środki pozwolą na szybkie i bezpieczne pozbycie się problemu. Pasożyty ludzkie. Rodzaje pasożytów wewnętrznych Pasożyty wewnętrzne to organizmy, które żyją i rozmnażają się kosztem człowieka, wykorzystując jego organizm jako źródło pożywienia i środowisko do rozwoju. Do najczęściej spotykanych pasożytów należą tasiemce, glisty ludzkie oraz owsiki – różnią się one budową, sposobem zakażenia i objawami, jakie wywołują. Tasiemiec uzbrojony Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) to pasożyt należący do płazińców, który może osiągać nawet kilka metrów długości. Jego cykl rozwojowy związany jest z obecnością dwóch żywicieli – pośredniego (świni) i ostatecznego (człowieka). Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie niedogotowanego lub surowego mięsa wieprzowego, zawierającego larwy pasożyta, tzw. wągry. W organizmie człowieka tasiemiec osiedla się zazwyczaj w jelicie cienkim, gdzie rośnie i dojrzewa, wykorzystując składniki odżywcze z pożywienia gospodarza. Charakterystyczną cechą tego gatunku są haczyki na główce, które umożliwiają mu mocne przytwierdzenie się do ściany jelita – stąd nazwa „uzbrojony”. Glista ludzka Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to jeden z najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego człowieka. Jest to robak obły o charakterystycznym, cylindrycznym kształcie, który może osiągać nawet do 30 cm długości. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej jajami pasożyta – szczególnie tam, gdzie nie przestrzega się zasad higieny. Jaja glisty przedostają się do jelita, gdzie rozwijają się larwy. Następnie migrują one przez układ krwionośny i oddechowy, by ostatecznie powrócić do jelita cienkiego, gdzie osiągają postać dorosłą. Cykl życiowy glisty jest złożony, a sam pasożyt potrafi przetrwać w organizmie człowieka nawet kilka miesięcy, pobierając składniki odżywcze i zaburzając naturalną równowagę jelitową. Owsiki Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) to niewielkie, białe nicienie pasożytujące głównie w jelicie grubym człowieka. Zakażenie nimi, nazywane owsicą, jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych, szczególnie u dzieci. Do infekcji dochodzi drogą pokarmową lub przez kontakt bezpośredni, gdy jaja pasożyta trafiają do ust z zanieczyszczonych rąk, pościeli czy zabawek. Cykl życiowy owsika jest krótki, ale bardzo intensywny – dorosłe samice składają tysiące jaj w okolicach odbytu, skąd łatwo mogą się przenosić na inne osoby lub przedmioty codziennego użytku. Owsiki rozwijają się szybko, a ich obecność w jelitach może prowadzić do dyskomfortu i zaburzeń snu, zwłaszcza u najmłodszych.
czytaj