09.04.2025
Mpox – jak wygląda małpia ospa i jak ją skutecznie leczyć?
Małpia ospa, znana również jako Mpox, to choroba wirusowa znana w Afryce od lat. W ostatnim czasie przypadki małpiej ospy zaczęły pojawiać się również w innych częściach świata. Objawy Mpox mogą być mylone z innymi schorzeniami skórnymi i ogólnoustrojowymi, dlatego warto poznać jej charakterystyczne cechy, by niezwłocznie podjąć właściwe sposoby leczenia i zapobiegania jej rozprzestrzenianiu się.
Skąd się wzięła małpia ospa?
Małpia ospa wywoływana jest przez wirus z rodziny ospy prawdziwej. Po raz pierwszy zidentyfikowana została w 1958 roku u małp laboratoryjnych w Danii. Choć wirus pierwotnie występował głównie w zachodniej i środkowej Afryce, przypadki zakażeń były stosunkowo rzadkie. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby przypadków również na innych kontynentach, w tym w Europie i Ameryce Północnej, co wzbudza niepokój i zainteresowanie tym schorzeniem. Przyczyną rozprzestrzeniania się Mpox są przede wszystkim bliskie kontakty z zakażonymi zwierzętami, głównie gryzoniami, które pełnią rolę rezerwuaru wirusa. Jednak, co istotne, wirus może również przenosić się z człowieka na człowieka, zwłaszcza przez kontakt ze zmianami skórnymi, pochodzącą z dróg oddechowych wydzieliną czy zainfekowanymi przedmiotami.
Małpia ospa objawy
Objawy małpiej ospy mogą być początkowo mylone z innymi chorobami wirusowymi, takimi jak ospa wietrzna czy grypa. Zazwyczaj choroba rozpoczyna się od ogólnych symptomów, takich jak gorączka, bóle głowy, bóle mięśni i zmęczenie. W ciągu kilku dni od wystąpienia tych symptomów pojawiają się charakterystyczne zmiany skórne. Okres wylęgania się małpiej ospy wynosi od 5 do 21 dni.
Typowe objawy małpiej ospy:
- Plamisto-grudkowata lub pęcherzykowo-krostkowa wysypka pojawiająca się po 1-3 dniach od początku zachorowania. Pierwsze zmiany skórne pojawiają się zazwyczaj na twarzy, a następnie rozprzestrzeniająca się na stopy i dłonie, śluzówki, spojówki, genitalia.
- Wysoka gorączka ( powyżej 38,5°C).
- Ból głowy.
- Ból pleców.
- Zmęczenie.
- Powiększenie węzłów chłonnych.
Jak wygląda małpia ospa?
Choroba zaczyna się od gorączki, która trwa około 3 dni i zwykle towarzyszą jej silne bóle głowy, pleców i mięśni oraz obrzęk węzłów chłonnych. Następnie na skórze pojawiają się zmiany skórne, które znikają w przeciągu 2 - 4 tygodni. Wysypka będąca objawem małpiej ospy z początku przypomina plamki, a następnie przekształca się w pęcherze wypełnione płynem. Wysypka pojawia się najczęściej na twarzy, rękach i nogach, a w miarę rozwoju choroby może rozprzestrzenić się na inne części ciała. Zmiany skórne mają tendencję do przekształcania się w strupy, które z czasem odpadają.
Diagnozowanie małpiej ospy
Diagnostyka małpiej ospy opiera się na ocenie objawów klinicznych oraz potwierdzeniu zakażenia przez odpowiednie testy laboratoryjne. Pierwszym krokiem jest rozpoznanie charakterystycznej wysypki, która pojawia się po kilku dniach gorączki i objawów ogólnych, takich jak bóle głowy, zmęczenie czy bóle mięśni. W przypadku podejrzenia zakażenia obecność wirusa potwierdzić mogą testy laboratoryjne, takie jak PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) wykonane z wykwitów skórnych lub wydzieliny z dróg oddechowych. Dokładna diagnoza pozwala na odpowiednie wdrożenie leczenia oraz podjęcie działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się wirusa, zarówno wśród najbliższych, jak i w szerszym otoczeniu.
Małpia ospa leczenie
Ponieważ nie ma specyficznego leku, który całkowicie wyleczyłby małpią ospę, leczenie tej choroby ogranicza się zazwyczaj do łagodzenia objawów, takich jak gorączka, bóle głowy i bóle mięśni. W tym celu stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy ibuprofen. W przypadku nasilonych objawów skórnych i powikłań, takich jak infekcje bakteryjne wtórne w miejscach zmian skórnych, lekarz może zalecić stosowanie antybiotyków lub innych preparatów wspomagających gojenie. W cięższych przypadkach i u osób z osłabionym układem odpornościowym mogą zostać zastosowane leki przeciwwirusowe. Ważnym jest również izolacja osoby zakażonej, co pomoże zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. Należy także pamiętać, że okres wylęgania się choroby trwa zwykle od 5 do 21 dni, a zakażony zaraża do momentu ustąpienia wszystkich zmian skórnych.
Powikłania po małpiej ospie
Małpia ospa (Mpox) ma zazwyczaj łagodny przebieg, ale u osób narażonych na rozwój cięższych postaci choroby (np. osoby z osłabionym układem odpornościowym, dzieci oraz kobiety w ciąży) mogą wystąpić powikłania. Powikłania mogą obejmować infekcje wtórne skóry, zwłaszcza w miejscach, gdzie występują pęcherze, co może prowadzić do blizn lub rozprzestrzenienia się bakterii. W rzadkich przypadkach Mpox może prowadzić do zapalenia płuc, zapalenia mózgu lub zakażeń oczu, które wymagają specjalistycznego leczenia. Ponadto towarzyszący małpiej ospie powiększenie węzłów chłonnych może utrzymywać się przez dłuższy czas, co może powodować ból lub obrzęk w okolicach szyi, pachwin czy pod pachami. Wczesne wykrycie i zgodne z zaleceniami leczenie może znacznie zmniejszyć ryzyko długotrwałych konsekwencji zdrowotnych.
Profilaktyka - jak zapobiec zakażeniu małpią ospą?
Podstawowym środkiem zapobiegania małpiej ospie jest unikanie kontaktu z potencjalnymi źródłami zakażenia, czyli dzikimi zwierzętami, w tym gryzoniami, które są głównymi nosicielami wirusa. Osoby podróżujące do rejonów, w których występuje małpia ospa, powinny zachować szczególną ostrożność i przestrzegać zaleceń sanitarno-epidemiologicznych. Ważną rolę w profilaktyce odgrywa również unikanie kontaktu z osobami zakażonymi, szczególnie w czasie, gdy występują u nich zmiany skórne i objawy choroby. Izolacja chorych oraz przestrzeganie zasad higieny, takich jak częste mycie rąk i stosowanie maseczek ochronnych, zmniejsza ryzyko przenoszenia wirusa. Chociaż na rynku nie ma jeszcze szeroko dostępnych szczepionek przeciwko mpox, w niektórych przypadkach, szczególnie w grupach podwyższonego ryzyka, lekarz może rozważyć podanie szczepionki przeciw ospie prawdziwej, która wykazuje pewną skuteczność w ochronie przed zakażeniem małpią ospą. Dzięki przestrzeganiu zasad higieny, unikanie kontaktu z chorymi oraz zachowanie ostrożności w podróżach, można znacznie zmniejszyć ryzyko zakażenia małpią ospą.
Bibliografia:
- https://www.gov.pl/attachment/fcbd76fe-16f2-4b3c-904a-b40d8b78e94a
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/co-wiemy-na-temat-szczepionek-przeciw-ospie-malpiej/
- Małpia ospa – kluczowe fakty, online: https://www.nj.gov/health/monkeypox/documents/Polish/monkeypox_key_facts_POL.pdf [30.03.2025]
- Lachowicz M., Ospa małpia – czy grozi nam niebezpieczeństwo? Aptekarz Polski, 190 (168e), 7-11, 2022.
- Żmuda A, Gliński Z, Ospa małpia potencjalnym zagrożeniem, Życie Weterynaryjne, 2022.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Zemsta faraona – przyczyny, objawy i sposoby leczenia biegunki podróżnych
Egzotyczne wakacje oraz towarzysząca im zmiana standardów sanitarnych i diety dla wielu turystów kończy się niespodziewanym problemem zdrowotnym, znanym powszechnie jako "zemsta faraona". Biegunka podróżnych, bo o niej mowa, to częsta dolegliwość, która potrafi skutecznie zepsuć nawet najbardziej wyczekiwany wypoczynek. Skąd się bierze? Jakie są jej objawy i – co najważniejsze – jak szybko wrócić do formy? To pytania, na które warto znać odpowiedź, planując zagraniczną podróż. Zemsta faraona co to? Zemsta faraona to potoczne określenie biegunki podróżnych – ostrej dolegliwości żołądkowo-jelitowej, która najczęściej dotyka osoby podróżujące do krajów o cieplejszym klimacie, zwłaszcza w Afryce Północnej, Azji czy Ameryce Południowej. Jej nazwa pochodzi od legendarnej „klątwy”, która miała spotykać obcokrajowców odwiedzających Egipt. W rzeczywistości to nic innego jak reakcja organizmu na kontakt z miejscową florą bakteryjną, do której nasz układ pokarmowy nie jest przyzwyczajony. Klątwa faraona może pojawić się już w pierwszych dniach pobytu i objawia się biegunką, nudnościami, bólami brzucha oraz ogólnym osłabieniem. Choć zazwyczaj mija samoistnie po kilku dniach, nie warto jej bagatelizować – odpowiednie nawodnienie i szybka reakcja mogą znacznie złagodzić jej przebieg. Czy zemsta faraona jest zaraźliwa? Biegunka podróżnych najczęściej wywoływana jest przez bakterie (takie jak Escherichia coli), wirusy lub – rzadziej – pasożyty, które przenoszą się drogą pokarmową. Zakażenie może nastąpić nie tylko poprzez spożycie skażonej wody czy jedzenia, ale również przez kontakt z osobą chorą – na przykład poprzez wspólne korzystanie z toalety, ręczników czy niedokładnie umyte ręce. Z tego względu bardzo ważne jest zachowanie podstawowych zasad higieny – częste mycie rąk, unikanie dzielenia się posiłkami oraz stosowanie żeli antybakteryjnych. W przypadku wystąpienia objawów warto również zadbać o to, by nie narażać innych osób na kontakt z patogenami. Wspierając leczenie odpowiednimi preparatami można nie tylko szybciej wrócić do zdrowia, ale też zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Ile trwa zemsta faraona? Zemsta faraona zazwyczaj ma charakter krótkotrwały i mija samoistnie w ciągu 3 do 5 dni. Czas trwania dolegliwości zależy jednak od przyczyny zakażenia, ogólnego stanu zdrowia osoby chorej oraz szybkości podjętego leczenia. U osób z dobrą odpornością objawy mogą ustąpić szybciej – zwłaszcza przy odpowiednim nawodnieniu, zastosowaniu elektrolitów, probiotyków oraz leków przeciwbiegunkowych dostępnych bez recepty. W przypadku braku poprawy po kilku dniach, nasilających się objawów (takich jak wysoka gorączka, obecność krwi w stolcu czy silne odwodnienie), konieczna jest konsultacja lekarska – może to wskazywać na poważniejsze zakażenie wymagające antybiotykoterapii.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Jakich preparatów unikać latem? Leki, zioła i kosmetyki światłouczulające
Latem chętnie spacerujemy, opalamy się, wypoczywamy na świeżym powietrzu. Korzystając z uroków słońca, jednocześnie stosujemy różne preparaty – zarówno lecznicze, jak i pielęgnacyjne, nie zdając sobie sprawy, że niektóre leki, zioła, a nawet kosmetyki w kontakcie z promieniowaniem UV mogą powodować reakcje fotouczulające. Reakcja fototoksyczna może prowadzić do przebarwień, podrażnień, a nawet poważnych zmian skórnych, dlatego wiedzieć, czego unikać latem, aby cieszyć się słońcem bez ryzyka dla zdrowia i urody. Reakcja fototoksyczna Reakcja fototoksyczna to najczęstszy rodzaj nadwrażliwości na światło, który może wystąpić po zastosowaniu niektórych leków, ziół czy kosmetyków zawierających substancje światłouczulające. Do reakcji fototoksycznej dochodzi, gdy dana substancja w organizmie wchodzi w reakcję z promieniowaniem UV, powodując uszkodzenie komórek skóry. Objawy przypominają silne oparzenie słoneczne – pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, pieczenie, a czasem także pęcherze. Warto pamiętać, że nawet jednorazowa ekspozycja na słońce po zażyciu fototoksycznego preparatu może zakończyć się nieprzyjemnymi konsekwencjami skórnymi. Dlatego latem szczególnie ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki i zachować ostrożność przy stosowaniu produktów o działaniu światłouczulającym.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Helicobacter pylori objawy, przyczyny i sposoby leczenia zakażenia
Zakażenie bakterią helicobacter pylori to jedna z najczęstszych przyczyn dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Choć często przebiega bezobjawowo, w wielu przypadkach prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych – wrzodów żołądka, zapalenia błony śluzowej, a nawet zwiększonego ryzyka raka żołądka. Znajomość objawów i metod diagnozowania zakażenia helicobacter pylori pozwoli w porę podjąć skuteczne leczenie. Objawy helicobacter Zakażenie helicobacter pylori, szczególnie na wczesnym etapie, może przebiegać bezobjawowo. U wielu osób bakteria ta może bytować w żołądku przez lata, nie dając żadnych dolegliwości, jednak gdy dojdzie do uszkodzenia błony śluzowej, pojawiają się objawy, które mogą znacząco obniżać komfort życia. Do najczęstszych objawów zakażenia Helicobacter pylori należą: przewlekłe bóle lub pieczenie w nadbrzuszu, zwłaszcza na czczo lub po posiłku, uczucie pełności, wzdęcia, częste odbijanie, nudności, a czasem wymioty, brak apetytu, utrata masy ciała, zgaga i cofanie treści żołądkowej, nieprzyjemny zapach z ust. W bardziej zaawansowanych przypadkach, takich jak choroba wrzodowa, mogą wystąpić również krwawienia z przewodu pokarmowego (widoczne np. w stolcu lub wymiotach). Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć diagnostykę w kierunku H. pylori. Wczesne wykrycie zakażenia pozwala uniknąć powikłań i rozpocząć skuteczne leczenie.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ostroga piętowa przyczyny, objawy i leczenie
Ostry, przeszywający ból w okolicy pięty, nasilający się zwłaszcza rano lub po dłuższym odpoczynku, może być objawem ostrogi piętowej. Choć nazwa sugeruje wyraźną zmianę kostną, ostroga piętowa to przede wszystkim wynik przewlekłego stanu zapalnego w obrębie rozcięgna podeszwowego. Problem ten dotyka zarówno osoby aktywne fizycznie, jak i prowadzące siedzący tryb życia, a jego przyczyny są często związane z przeciążeniem, niewłaściwym obuwiem lub wadami postawy. Co to jest ostroga piętowa? Ostroga piętowa to potoczna nazwa narośli kostnej, która tworzy się na dolnej lub tylnej powierzchni kości piętowej. Powstaje na skutek długotrwałego przeciążenia i mikrourazów w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa. Choć sama narośl może być widoczna na zdjęciu rentgenowskim, to ból, który jej towarzyszy, wynika głównie z przewlekłego stanu zapalnego tkanek miękkich otaczających piętę. Ostroga piętowa często rozwija się stopniowo i może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów, aż do momentu, gdy staje się źródłem silnego, kłującego bólu utrudniającego chodzenie.
czytaj