12.06.2025
Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy i sposoby leczenia choroby niedokrwiennej serca
Choroba wieńcowa, nazywana także chorobą niedokrwienną serca, to schorzenie układu krążenia, które może prowadzić między innymi do zawału serca. Powstaje na skutek zwężenia lub zablokowania tętnic wieńcowych, co ogranicza dopływ tlenu do mięśnia sercowego. Jakie są główne przyczyny choroby wieńcowej? Jakie objawy daje niedokrwienie serca? Znajomość odpowiedzi na te pytania pozwoli właściwie zadbać o profilaktykę schorzenia, a świadomość sposobów leczenia pomoże w wyborze najlepszej metody terapii.
Choroba wieńcowa – co to?
Choroba niedokrwienna serca to choroba układu krążenia spowodowane zwężeniem lub zablokowaniem tętnic wieńcowych, które dostarczają tlen i składniki odżywcze do mięśnia sercowego. Główną przyczyną tego procesu jest miażdżyca, czyli odkładanie się blaszek miażdżycowych na ścianach naczyń krwionośnych. Ograniczony przepływ krwi do serca może prowadzić do bólu w klatce piersiowej (dławicy piersiowej), duszności, a w skrajnych przypadkach – do zawału serca. Choroba rozwija się stopniowo i często przez długi czas nie daje wyraźnych objawów, dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz regularne badania kontrolne.
ChNS – przyczyny
Choroba niedokrwienna serca (ChNS) najczęściej rozwija się na skutek miażdżycy, czyli procesu odkładania się blaszek miażdżycowych w tętnicach wieńcowych. Tworzące się złogi tłuszczowe, cholesterol oraz inne substancje stopniowo zwężają światło naczyń krwionośnych, ograniczając przepływ krwi do serca. Do głównych czynników ryzyka należą niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i cukry, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca oraz przewlekły stres. Nie bez znaczenia są także predyspozycje genetyczne – jeśli w rodzinie występowały choroby serca, rośnie ryzyko ChNS. Wczesne rozpoznanie czynników ryzyka oraz zmiana stylu życia oraz rzucenie palenia mogą skutecznie opóźnić rozwój choroby i zmniejszyć ryzyko powikłań.
Objawy choroby wieńcowej
Choroba wieńcowa może przez długi czas rozwijać się bez wyraźnych objawów, jednak z czasem pojawiają się symptomy świadczące o niedostatecznym ukrwieniu serca. Najczęściej w pierwszej kolejności pojawia się ból w klatce piersiowej, określany jako dławica piersiowa – uczucie ucisku, gniecenia lub pieczenia, które może promieniować do ramion, szyi, żuchwy lub pleców. Ból ten często nasila się podczas wysiłku fizycznego, stresu lub niskiej temperatury, a ustępuje po odpoczynku. Inne objawy to duszność, osłabienie, uczucie kołatania serca, nadmierne zmęczenie oraz zawroty głowy.
- Ból w klatce piersiowej (dławica piersiowa) – uczucie ucisku, pieczenia, promieniujące do ramion, szyi, żuchwy lub pleców.
- Duszność – szczególnie podczas wysiłku fizycznego.
- Osłabienie i nadmierne zmęczenie – nawet przy niewielkim wysiłku.
- Kołatanie serca – nieregularne bicie serca.
- Zawroty głowy i omdlenia.
- Zimne poty i niepokój – zwłaszcza przy ostrym niedokrwieniu serca.
W niektórych przypadkach pierwszym sygnałem choroby może być zawał serca. Dlatego nie należy bagatelizować nawet łagodnych dolegliwości i warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Jak diagnozuje się niedokrwienie serca?
Diagnoza choroby niedokrwiennej serca opiera się na dokładnym wywiadzie medycznym, ocenie objawów oraz szeregu badań diagnostycznych. Podstawowym testem jest elektrokardiogram (EKG), który rejestruje elektryczną aktywność serca i może wykazać nieprawidłowości wskazujące na niedokrwienie. Kolejnym ważnym badaniem jest próba wysiłkowa, podczas której monitoruje się pracę serca w trakcie aktywności fizycznej. W bardziej zaawansowanych przypadkach wykonuje się echokardiografię, tomografię komputerową naczyń wieńcowych lub koronarografię, która pozwala na ocenę zwężeń w tętnicach wieńcowych. Dodatkowo analizuje się poziom cholesterolu, glukozy i markerów sercowych we krwi. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają zapobiec groźnym powikłaniom, dlatego nie należy ignorować pierwszych objawów choroby.
Badanie EKG
EKG, czyli elektrokardiogram to jedno z podstawowych badań wykorzystywanych w diagnostyce choroby wieńcowej. Polega na rejestrowaniu elektrycznej aktywności serca za pomocą elektrod umieszczonych na klatce piersiowej, nadgarstkach i kostkach. Wynik badania pozwala wykryć nieprawidłowości w pracy serca, takie jak niedokrwienie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu czy blizny po przebytym zawale. W przypadku podejrzenia choroby wieńcowej lekarz może zalecić EKG spoczynkowe, które wykonuje się w stanie relaksu, lub EKG wysiłkowe, przeprowadzane podczas ćwiczeń na bieżni lub rowerze stacjonarnym. Stosuje się również EKG metodą Holtera, czyli całodobowe monitorowanie pracy serca.
Echo serca
Echokardiografia, czyli echo serca, to nieinwazyjne badanie diagnostyczne, które wykorzystując fale ultradźwiękowe, pozwala zobrazować i ocenić budowę i funkcjonowanie serca w czasie rzeczywistym. W kontekście choroby wieńcowej echo serca pomaga wykryć obszary niedokrwienia mięśnia sercowego, ewentualne powikłania, takie jak blizny po przebytym zawale oraz ocenić siły skurczu serca. Wyróżnia się kilka rodzajów echokardiografii, m.in. echo przezklatkowe oraz echo przezprzełykowe, umożliwiające dokładniejszą ocenę serca. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić echokardiografię obciążeniową (Stress ECHO), wykonywaną po podaniu leków lub podczas wysiłku fizycznego.
Koronografia
Koronarografia to precyzyjne badanie diagnostyczne pozwalające na ocenę stanu tętnic wieńcowych i wykrycie ewentualnych zwężeń lub niedrożności, które mogą prowadzić do choroby wieńcowej. Procedura polega na wprowadzeniu cienkiego cewnika do tętnicy (najczęściej w nadgarstku lub pachwinie) i podaniu kontrastu, który uwidacznia naczynia wieńcowe na obrazie rentgenowskim. Koronarografia jest wykonywana w warunkach szpitalnych i stosowana u pacjentów z podejrzeniem zaawansowanej miażdżycy, niepokojącymi wynikami innych badań kardiologicznych lub w sytuacjach nagłych, np. przy zawale serca. Badanie pozwala lekarzowi podjąć decyzję o dalszym leczeniu, takim jak angioplastyka z wszczepieniem stentu lub operacja pomostowania naczyń (by-passy).
Choroba niedokrwienna serca leczenie
Leczenie choroby niedokrwiennej serca ma na celu poprawę przepływu krwi do mięśnia sercowego, łagodzenie objawów oraz zmniejszenie ryzyka powikłań, takich jak zawał serca. Podstawą terapii jest zmiana stylu życia, obejmująca zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, rzucenie palenia oraz kontrolę stresu. W leczeniu farmakologicznym stosuje się m.in. leki przeciwpłytkowe (np. kwas acetylosalicylowy) zapobiegające tworzeniu się zakrzepów, statyny obniżające poziom cholesterolu, beta-blokery oraz nitraty, które poprawiają ukrwienie serca. W zaawansowanych przypadkach konieczne mogą być zabiegi inwazyjne, takie jak angioplastyka wieńcowa z wszczepieniem stentu lub by-passy omijające zwężone tętnice.
Skutki nieleczonej choroby wieńcowej
Nieleczone niedokrwienie serca stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Ograniczony przepływ krwi do serca prowadzi do jego stopniowego osłabienia, co może skutkować przewlekłą niewydolnością mięśnia sercowego – stanem, w którym serce nie jest w stanie efektywnie pompować krwi. Jednym z najgroźniejszych powikłań jest zawał, spowodowany całkowitym zablokowaniem tętnicy wieńcowej. Choroba może również prowadzić do zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie przedsionków, zwiększających ryzyko udaru mózgu. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do nagłego zatrzymania krążenia, które bez natychmiastowej pomocy medycznej kończy się śmiercią.
Bibliografia:
- Crea F., Camici P.G., De Caterina R., Lanza G.A. Przewlekła choroba niedokrwienna serca. W: Camm A.J., Luescher T.F., Serruys P.W. (red.). Choroby serca i naczyń. Podręcznik Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Tom I. Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań 2006
- Hałaburda A., Czapracka E., Wróblewski T., Bochniak O.,Katedra i Zakład Fizjologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Rola aktywności fizycznej w profilaktyce choroby
niedokrwiennej serc, 21.02.2023, online: https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2024/03/Farmacja_1_2023_05.pdf: 14.03.2025. - Maroszyńska-Dmoch E.M., Wożakowska-Kapłon E., Choroba wieńcowa w populacji młodych dorosłych, Folia Cardiologica 2014, tom 9, nr 3, strony 267–274
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Skaza białkowa – co to takiego, jakie daje objawy i jak ją skutecznie leczyć?
Skaza białkowa to potoczny termin określający alergię na białka mleka krowiego występującą u niemowląt i małych dzieci. Objawia się zazwyczaj suchymi i szorstkimi plamami na skórze, głównie na twarzy, a także dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Wczesne rozpoznanie symptomów oraz odpowiednie leczenie i dieta eliminacyjna mogą przywrócić dziecku zdrowie i komfort. Alergia na białka mleka krowiego – przyczyny skazy białkowej Główną przyczyną skazy białkowej jest niedojrzały jeszcze układ odpornościowy dziecka, który błędnie rozpoznaje niektóre białka zawarte w mleku – takie jak kazeina czy beta-laktoglobulina – jako zagrożenie. W efekcie organizm uruchamia reakcję obronną, prowadzącą do wystąpienia objawów alergicznych. Do rozwoju skazy białkowej może przyczynić się również dziedziczność – jeśli jedno lub oboje rodzice mają alergie, ryzyko pojawienia się nietolerancji białka mleka u dziecka znacznie wzrasta.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Udar słoneczny - objawy, postępowanie i zapobieganie
Lato sprzyja spędzaniu czasu na świeżym powietrzu, jednak intensywne promieniowanie słoneczne może być niebezpieczne dla zdrowia. Udar słoneczny to poważna reakcja organizmu na przegrzanie, która może prowadzić do groźnych powikłań, zwłaszcza u dzieci, seniorów i osób cierpiących na choroby przewlekłe. Objawia się m.in. wysoką gorączką, nudnościami, zawrotami głowy i zaburzeniami świadomości. Szybkie rozpoznanie objawów, odpowiednie postępowanie oraz stosowanie prostych zasad profilaktyki pozwolą uniknąć przegrzania organizmu i cieszyć się słońcem w pełni bezpiecznie.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Co oznacza białko w moczu? Objawy i przyczyny białkomoczu
Obecność białka w moczu, zwana białkomoczem, to sygnał, którego nie należy ignorować. Choć niewielkie ilości mogą pojawiać się przejściowo – np. po wysiłku fizycznym czy w czasie infekcji – utrzymujące się podwyższone stężenie białka może świadczyć o problemach z nerkami lub innymi schorzeniami ogólnoustrojowymi. Norma białka w moczu U zdrowej osoby mocz zawiera jedynie śladowe ilości białka – zazwyczaj nieprzekraczające 150 mg na dobę. W badaniu ogólnym moczu prawidłowy wynik to „brak” lub „śladowe ilości” białka. Wynik powyżej normy może wskazywać na przejściowe zaburzenia (np. wysiłek fizyczny, stres, gorączkę) lub być objawem chorób nerek i układu moczowego. W przypadku podwyższonego stężenia białka konieczna może być dalsza diagnostyka, w tym badanie dobowej zbiórki moczu lub testy laboratoryjne wykrywające białkomocz selektywny i nieselektywny. Rodzaje białkomoczu Białkomocz, czyli obecność białka w moczu, może mieć różne mechanizmy powstawania i przybierać różne postaci. Rozróżnienie rodzaju białkomoczu ma istotne znaczenie diagnostyczne, ponieważ pomaga określić przyczynę problemu i dobrać odpowiednie leczenie. Białkomocz czynnościowy (przemijający) – pojawia się przejściowo, np. po wysiłku fizycznym, w czasie gorączki, stresu czy odwodnienia. Nie świadczy o uszkodzeniu nerek i zwykle ustępuje samoistnie. Białkomocz ortostatyczny (posturalny) – występuje głównie u dzieci i młodzieży. Białko pojawia się w moczu w ciągu dnia, a znika po nocy spędzonej w pozycji leżącej. Ma łagodny przebieg i nie wymaga leczenia. Białkomocz kłębuszkowy – wynika z uszkodzenia kłębuszków nerkowych, które odpowiadają za filtrację krwi. W tej grupie wyróżniamy: białkomocz selektywny (utrata głównie małych białek (np. albumin) - zwykle w mniej zaawansowanych chorobach) i nieseektywny (utrata różnych typów białek, także większych cząsteczek - świadczy o poważniejszym uszkodzeniu nerek). Białkomocz cewkowy – spowodowany uszkodzeniem cewek nerkowych, które nie są w stanie prawidłowo wchłaniać przefiltrowanych białek. Występuje m.in. w toksycznych uszkodzeniach nerek czy chorobach metabolicznych. Białkomocz z przeładowania (nadmiarowy) – pojawia się, gdy we krwi występuje nadmiar pewnych białek (np. w szpiczaku mnogim – białko Bence’a-Jonesa), które przenikają do moczu mimo prawidłowej pracy nerek. Białkomocz mieszany – zawiera cechy kilku typów jednocześnie i wskazuje na złożony mechanizm powstawania, często przy ciężkich i przewlekłych chorobach nerek. Rozpoznanie rodzaju białkomoczu wymaga dokładnych badań – m.in. analizy ogólnej moczu, pomiaru dobowej utraty białka oraz badań laboratoryjnych krwi. Białko w moczu objawy Obecność białka w moczu, zwłaszcza we wczesnym stadium, często przebiega bezobjawowo i jest wykrywana jedynie podczas badania ogólnego moczu. W miarę postępu choroby, gdy białkomocz osiąga wyższe wartości, mogą pojawić się niespecyficzne objawy wynikające z utraty białek osoczowych i pogarszającej się funkcji nerek. Dochodzi wtedy m.in. do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, spadku ciśnienia onkotycznego krwi i zatrzymywania płynów w organizmie. U pacjentów mogą występować również objawy ogólne związane z toczącym się stanem zapalnym lub współistniejącą chorobą nerek. Obrzęki Pieniący się mocz Zmniejszona ilość moczu Uczucie zmęczenia Nadciśnienie tętnicze
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ból stawów – przyczyny, sposoby leczenia i profilaktyka
Ból stawów to problem zdrowotny, który może znacząco obniżyć jakość życia i ograniczać codzienną aktywność. Objawia się dyskomfortem, sztywnością, obrzękiem, a niekiedy także zaczerwienieniem w obrębie stawów. Może mieć charakter ostry lub przewlekły, a jego przyczyny upatruje się w przeciążeniach mechanicznych, chorobach zapalnych oraz zmianach zwyrodnieniowych. Podstawowe znaczenie w redukcji bólu ma trafna diagnoza oraz odpowiednio dobrane leczenie, które może obejmować zarówno farmakoterapię, jak i domowe sposoby. Nie bez znaczenia jest również profilaktyka, która pozwala ograniczyć ryzyko nawrotów oraz spowolnić postęp dolegliwości. Jak bolą stawy? Ból stawów może przyjmować różne formy, w zależności od jego przyczyny i lokalizacji. Najczęściej opisywany jest jako uczucie sztywności, kłucia, pieczenia lub tępego, rozlanego bólu, który nasila się podczas ruchu lub obciążenia stawu. W niektórych przypadkach może występować również ból spoczynkowy, szczególnie w nocy lub nad ranem, co jest charakterystyczne dla chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Dolegliwości mogą obejmować jeden lub kilka stawów, a ich nasilenie bywa zmienne – od łagodnego dyskomfortu po silny, unieruchamiający ból. Często towarzyszą im objawy dodatkowe, takie jak obrzęk, zaczerwienienie, ograniczenie zakresu ruchu czy uczucie przeskakiwania w stawie. Charakter bólu może stanowić istotną wskazówkę diagnostyczną i pomóc w ustaleniu jego źródła. Ból stawów przyczyny Ból stawów może wynikać z czynników mechanicznych, zapalnych lub zwyrodnieniowych. Jedną z najczęstszych przyczyn są choroby zwyrodnieniowe stawów, które pojawiają się wraz z wiekiem, na skutek zużycia chrząstki stawowej. Równie często ból stawów towarzyszy stanom zapalnym, takim jak reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa czy toczeń rumieniowaty układowy. Dolegliwości mogą być również efektem urazów – skręceń, zwichnięć czy przeciążeń związanych z intensywną aktywnością fizyczną. Czasami ból stawów ma charakter wtórny i towarzyszy innym schorzeniom ogólnoustrojowym. Najczęstsze przyczyny bólu stawów: choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby autoimmunologiczne, dna moczanowa (podagra), urazy mechaniczne: skręcenia, zwichnięcia, przeciążenia, infekcje wirusowe lub bakteryjne, zaburzenia metaboliczne i hormonalne.
czytaj