Patogeny, nieświeża żywność, czy nietolerancje pokarmowe mogą wywoływać rozwolnienie. Leki na biegunkę, probiotyki i elektrolity znajdziesz w internetowej Aptece Centralnej.

30.04.2025

Biegunka – przyczyny rozwolnienia, objawy i leczenie

Biegunka to stan charakteryzujący się częstymi i luźnymi wypróżnieniami. Jest to objaw różnych problemów zdrowotnych, takich jak infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, reakcje alergiczne, stres, niestrawność pokarmowa lub zatrucie, czy też choroby przewlekłe, takie jak choroba trzewna czy zespół jelita drażliwego. 

Biegunka objawy

Objawy biegunki mogą różnić się w zależności od przyczyny i stopnia nasilenia.

Typowe symptomy obejmują: 

  • luźne stolce o płynnej konsystencji,
  • częste wypróżnianie,
  • dyskomfort, skurcze lub ból w okolicach brzucha,
  • wzdęcia związane z nadmierną produkcją gazów w jelitach,
  • nudności,
  • nudności i wymioty - w przypadku poważniejszych zakażeń lub toksycznej biegunki,
  • gorączkę (np. w przebiegu biegunki infekcyjnej),
  • ogólne osłabienie i odwodnienie,
  • brak apetytu.

Rodzaje i przyczyny biegunki

Typy biegunek zależą w głównej mierze od czynników wywołujących rozwolnienie. Wyróżnia się: biegunkę infekcyjną, biegunkę podróżnych, biegunkę pokarmową, reakcyjną stresową i przewlekłą.

  • Biegunka infekcyjna spowodowana jest kontaktem z patogenami (bakteriami, wirusami lub pasożytami). Biegunkę infekcyjną wywołać mogą zakażenia rotawirusowe, salmonelloza, czy np.  infekcje E. Coli.
  • Biegunka podróżnych występuje u osób podróżujących do regionów o innym klimacie lub nietypowych warunkach higienicznych.
  • Biegunka pokarmowa wywołana jest spożyciem pokarmów lub wody zanieczyszczonych bakteriami, wirusami lub toksynami.
  • Biegunka jako objaw alergii na określone pokarmy lub składniki pokarmowe. 
  • Biegunka stresowa wynika z intensywnego stresu lub długotrwałego emocjonalnego napięcia.
  • Biegunka przewlekła natomiast to trwające dłużej niż kilka tygodni rozwolnienie, które może być objawem chorób przewlekłych, takich jak choroba trzewna czy nadwrażliwe jelita.

Przewlekła biegunka – diagnostyka

Kiedy rozwolnienie przybiera postać przedłużającej się, przewlekłej biegunki, konieczna jest wnikliwa diagnostyka. Kompleksowe podejście do przewlekłej biegunki obejmuje zazwyczaj badania laboratoryjne i obrazowe, testy diagnostyczne oraz konsultacje specjalistyczne.

  • Testy diagnostyczne wykonywane w diagnostyce przewlekłych biegunek obejmują przede wszystkim badania kału oraz badania krwi. Badanie kału pomaga wykluczyć bądź potwierdzić obecność pasożytów i krwi utajonej, a analiza krwi pozwala wykryć obecność stanów zapalnych, niedobory składników odżywczych lub inne nieprawidłowości.
  • Badania obrazowe, takie jak gastroskopia, kolonoskopia, USG pozwolą ocenić stan śluzówki i wykryć ewentualne zmiany strukturalne układu pokarmowego.
  • Jeśli zachodzi podejrzenie, że przewlekła biegunka może być spowodowana przez alergię pokarmową, nietolerancję bądź przewlekłe infekcje, może być konieczne wykonanie odpowiednich testów, np. w kierunku zakażenia Helicobacter pylori czy celiakii.
  • Stres i inne czynniki emocjonalne mogą mieć wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Konsultacja psychologiczna może dostarczyć informacji pomocnych w procesie diagnozowania problemów ze strony układu pokarmowego.
  • Konsultacja dietetyczna może być istotnym elementem diagnostyki przewlekłych biegunek. Dietetyk pomoże zidentyfikować czynniki żywieniowe, które mogą przyczyniać się do problemu oraz wdrożyć odpowiednie zmiany w diecie, które nie tylko przyniosą ulgę w objawach, ale także pomogą uzupełnić niedobory utraconych na skutek biegunek składników odżywczych.

Jak zatrzymać rozwolnienie?

Zahamowanie biegunki zależy od przyczyny i stopnia nasilenia. Doraźnie stosuje się zazwyczaj leki przeciwbiegunkowe oraz wprowadza zmiany w diecie, natomiast w przypadku przewlekłego, wynikającego z różnych stanów zdrowotnych rozwolnienia ważna jest wnikliwa diagnostyka i leczenie wycelowane w przyczynę problemu.

Leki na biegunkę

Leki na biegunkę mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów, ale ważne jest stosowanie ich zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcjami zawartymi na ulotce dołączonej do opakowania. Loperamid to jeden z najczęściej stosowanych leków przeciwbiegunkowych. Działa poprzez zmniejszanie perystaltyki jelit, co pomaga zmniejszyć częstotliwość wypróżnień. Jest dostępny bez recepty w formie tabletek lub kapsułek. Difenoksylat z atropiną to lek na biegunkę, który działa podobnie jak loperamid, ale jest dostępny wyłącznie na receptę. Węgiel leczniczy, zwany także węglem aktywnym bywa stosowany jako naturalny środek na biegunkę. Działa poprzez absorpcję toksyn i substancji, które mogą powodować biegunkę, jednak jego skuteczność może się różnić w zależności od przyczyny rozwolnienia. W przypadku węgla leczniczego ważne jest także przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania, ponieważ nadmierne dawki mogą prowadzić do niekorzystnych skutków, takich jak zaparcia lub zaburzenia wchłaniania składników odżywczych. W przypadku biegunki spowodowanej infekcją bakteryjną lekarz może zalecić antybiotyki w celu zwalczania patogenu. Jednak są one zalecane tylko wtedy, gdy istnieje potwierdzona bakteryjna przyczyna biegunki.

Domowe sposoby na rozwolnienie

Domowe sposoby, takie jak właściwe nawodnienie, zmiany w sposobie odżywiania czy stosowanie probiotyków i ziołowych herbatek mogą pomóc w łagodzeniu objawów łagodnej biegunki. 

  • Utrzymanie właściwego nawodnienia organizmu jest szczególnie ważne podczas rozwolnienia.  Zaleca się picie odpowiedniej ilości płynów, takich jak woda, buliony warzywne, warto również sięgnąć po dostępne w aptekach elektrolity bądź przygotowany samodzielnie napój izotoniczny z cukrem, solą kuchenną i dodatkami smakowymi takimi jak sok z owoców czy zioła.
  • Dieta podczas biegunki powinna opierać się na łagodnych, łatwo strawnych posiłkach, takich jak ryż, sucharki, pieczone jabłka, gotowane warzywa czy buliony warzywne. Zaleca się unikanie tłustych, pikantnych, ostrych, słodkich potraw oraz produktów mlecznych, które mogą pogarszać biegunkę.
  • Spożywanie produktów zawierających naturalne probiotyki, takie jak jogurty naturalne, kefiry czy kiszonki, może pomóc w przywróceniu równowagi flory bakteryjnej jelit. Po naturalne probiotyki należy sięgnąć po ustaniu rozwolnienia. W trakcie trwania biegunki zaleca się probiotyki z apteki.
  • Herbatki ziołowe, takie jak napar z imbiru, mięty pieprzowej czy rumianku, mogą mieć właściwości łagodzące dla układu pokarmowego.
  • W czasie biegunki i po kluczowy dla organizmu jest odpoczynek, który przyspieszy regenerację i wzmocni odporność.

Bibliografia:

  1. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka. PZWL, Warszawa, 2021.
  2. Hałoń A., Samet A., Gładysz A., Inglot M., Biegunki–etiopatogeneza i klinika w świetle współczesnej wiedzy, Przewodnik Lekarza, 2000, 10: 19-26.
  3. Jarosz M., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Warszawa, 2017.
  4. Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Warszawa, PWN, 2000.
  5. Szajewska H., Ostra biegunka infekcyjna, Klinika Pediatrii WUM, 2020.
    Wasielica-Berger J., Ostra biegunka, Gastroenterologia Kliniczna, 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.


PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego, znany szerzej jako PMS (ang. premenstrual syndrome), to zjawisko, które dotyczy nawet 70–80% kobiet w wieku rozrodczym. Choć dla jednych to tylko drobna niedogodność, dla innych może oznaczać prawdziwe wyzwanie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Znajomość przyczyn, objawów, a przede wszystkim skutecznych sposobów ich łagodzenia pozwoli odzyskać komfort i dobre samopoczucie w tym wymagającym czasie. PMS co to? PMS, czyli Premenstrual Syndrome - zespół napięcia przedmiesiączkowego, to zespół fizycznych i emocjonalnych objawów, które pojawiają się u kobiet zazwyczaj na kilka dni, a nawet do dwóch tygodni przed miesiączką. Ich nasilenie różni się w zależności od organizmu – u niektórych kobiet są ledwie zauważalne, u innych mogą znacząco wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Za wystąpienie PMS odpowiadają przede wszystkim zmiany hormonalne zachodzące w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, zwłaszcza w poziomie estrogenu i progesteronu. Wahania tych hormonów oddziałują nie tylko na układ rozrodczy, ale również na układ nerwowy i gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, co tłumaczy różnorodność objawów – od napięcia piersi, przez bóle głowy i uczucie zmęczenia, po rozdrażnienie czy obniżony nastrój.

czytaj
Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Pasożyty wewnętrzne – objawy, leczenie i profilaktyka

Pasożyty wewnętrzne potrafią przez długi czas rozwijać się w organizmie człowieka, nie dając wyraźnych objawów swojej obecności. Z czasem mogą pojawić się dolegliwości takie jak bóle brzucha, osłabienie, utrata apetytu czy problemy skórne. Choć temat pasożytów często budzi niepokój, warto wiedzieć, że współczesna diagnostyka i skuteczne, dostępne bez recepty środki pozwolą na szybkie i bezpieczne pozbycie się problemu. Pasożyty ludzkie. Rodzaje pasożytów wewnętrznych Pasożyty wewnętrzne to organizmy, które żyją i rozmnażają się kosztem człowieka, wykorzystując jego organizm jako źródło pożywienia i środowisko do rozwoju. Do najczęściej spotykanych pasożytów należą tasiemce, glisty ludzkie oraz owsiki – różnią się one budową, sposobem zakażenia i objawami, jakie wywołują. Tasiemiec uzbrojony Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) to pasożyt należący do płazińców, który może osiągać nawet kilka metrów długości. Jego cykl rozwojowy związany jest z obecnością dwóch żywicieli – pośredniego (świni) i ostatecznego (człowieka). Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie niedogotowanego lub surowego mięsa wieprzowego, zawierającego larwy pasożyta, tzw. wągry. W organizmie człowieka tasiemiec osiedla się zazwyczaj w jelicie cienkim, gdzie rośnie i dojrzewa, wykorzystując składniki odżywcze z pożywienia gospodarza. Charakterystyczną cechą tego gatunku są haczyki na główce, które umożliwiają mu mocne przytwierdzenie się do ściany jelita – stąd nazwa „uzbrojony”. Glista ludzka Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to jeden z najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego człowieka. Jest to robak obły o charakterystycznym, cylindrycznym kształcie, który może osiągać nawet do 30 cm długości. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, poprzez spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej jajami pasożyta – szczególnie tam, gdzie nie przestrzega się zasad higieny. Jaja glisty przedostają się do jelita, gdzie rozwijają się larwy. Następnie migrują one przez układ krwionośny i oddechowy, by ostatecznie powrócić do jelita cienkiego, gdzie osiągają postać dorosłą. Cykl życiowy glisty jest złożony, a sam pasożyt potrafi przetrwać w organizmie człowieka nawet kilka miesięcy, pobierając składniki odżywcze i zaburzając naturalną równowagę jelitową. Owsiki Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) to niewielkie, białe nicienie pasożytujące głównie w jelicie grubym człowieka. Zakażenie nimi, nazywane owsicą, jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych, szczególnie u dzieci. Do infekcji dochodzi drogą pokarmową lub przez kontakt bezpośredni, gdy jaja pasożyta trafiają do ust z zanieczyszczonych rąk, pościeli czy zabawek. Cykl życiowy owsika jest krótki, ale bardzo intensywny – dorosłe samice składają tysiące jaj w okolicach odbytu, skąd łatwo mogą się przenosić na inne osoby lub przedmioty codziennego użytku. Owsiki rozwijają się szybko, a ich obecność w jelitach może prowadzić do dyskomfortu i zaburzeń snu, zwłaszcza u najmłodszych.

czytaj
Cynk – właściwości, zapotrzebowanie i źródła cynku
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Cynk – właściwości, zapotrzebowanie i źródła cynku

Choć cynk występuje w ludzkim organizmie w śladowych ilościach, odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu zdrowia i prawidłowego funkcjonowania wielu procesów życiowych. Cynk wspiera odporność, przyspiesza gojenie ran, wpływa na kondycję skóry, włosów i paznokci, a także uczestniczy w produkcji hormonów i syntezie białek. Znając produkty bogate w cynk oraz zasady rozważnej suplementacji łatwej zapobiec jego niedoborom i zadbać o kondycję całego organizmu. Właściwości cynku Cynk to pierwiastek, który pełni w organizmie człowieka niezwykle wiele funkcji, między innymi  uczestniczy w wielu procesach enzymatycznych, wzmacnia naturalną barierę ochronną organizmu i pomaga zwalczać infekcje oraz odgrywa ważną rolę w gojeniu ran, regeneracji tkanek oraz utrzymaniu zdrowej skóry, włosów i paznokci. Cynk wpływa również na układ nerwowy i hormonalny - wspomaga prawidłowe działanie mózgu, procesy poznawcze oraz koncentrację, bierze udział w produkcji insuliny i hormonów płciowych, dlatego ma znaczenie dla płodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Ponadto cynk działa również jako silny przeciwutleniacz – neutralizuje wolne rodniki i opóźnia procesy starzenia komórek. Cynk na co pomaga? Wzmacnia odporność – pomaga organizmowi zwalczać infekcje i skraca czas trwania przeziębień. Przyspiesza gojenie ran – wspomaga regenerację tkanek i procesy naprawcze skóry. Poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci – reguluje pracę gruczołów łojowych, zapobiega trądzikowi i łamliwości paznokci. Wspiera płodność i zdrowie hormonalne – uczestniczy w produkcji hormonów płciowych i wpływa na jakość nasienia. Dba o układ nerwowy i koncentrację – poprawia pamięć, zdolność uczenia się i ogólne funkcjonowanie mózgu. Reguluje poziom cukru we krwi – wspiera działanie insuliny i procesy metaboliczne. Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym – działa jak antyoksydant, opóźniając procesy starzenia. Wspomaga wzrost i rozwój organizmu – jest niezbędny w okresie dzieciństwa, dojrzewania i regeneracji.

czytaj
Lipodemia – co to jest obrzęk tłuszczowy i jak go leczyć?
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Lipodemia – co to jest obrzęk tłuszczowy i jak go leczyć?

Lipodemia to przewlekłe zaburzenie dotyczące nieprawidłowego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej, które występuje niemal wyłącznie u kobiet. Choroba ta charakteryzuje się symetrycznym powiększeniem kończyn – najczęściej dolnych, często połączonym z uczuciem bólu, napięcia oraz zwiększoną skłonnością do powstawania siniaków. Mimo że lipodemia bywa mylona z otyłością lub obrzękiem limfatycznym, jej podłoże i mechanizmy rozwoju są odmienne. Wczesne rozpoznanie pozwoli w porę podjąć skuteczne leczenie, by przywrócić skórze zdrowy wygląd i zapobiec powikłaniom.  Lipodemia co to? Lipodemia, określana również jako obrzęk tłuszczowy, to przewlekłe, postępujące zaburzenie, które polega na symetrycznym rozroście komórek tłuszczowych (adipocytów) w określonych partiach ciała – najczęściej w obrębie bioder, ud, łydek oraz ramion – przy jednoczesnym braku zmian w obrębie stóp i dłoni. Charakterystyczną cechą lipodemii jest brak reakcji na tradycyjne metody redukcji masy ciała, takie jak dieta czy aktywność fizyczna. Lipodemia nie wynika z nadmiernego spożycia kalorii, lecz z zaburzeń mikrokrążenia i gospodarki hormonalnej, które wpływają na funkcjonowanie tkanki tłuszczowej. Istotną rolę w jej rozwoju odgrywać mogą czynniki genetyczne oraz zmiany hormonalne, zwłaszcza te związane z okresem dojrzewania, ciążą lub menopauzą. W początkowych etapach choroba może być bagatelizowana lub mylona z otyłością czy obrzękiem limfatycznym. Z czasem jednak pojawia się ból, nadwrażliwość na dotyk, uczucie ciężkości kończyn oraz skłonność do powstawania siniaków.

czytaj