Patogeny, nieświeża żywność, czy nietolerancje pokarmowe mogą wywoływać rozwolnienie. Leki na biegunkę, probiotyki i elektrolity znajdziesz w internetowej Aptece Centralnej.

30.04.2025

Biegunka – przyczyny rozwolnienia, objawy i leczenie

Biegunka to stan charakteryzujący się częstymi i luźnymi wypróżnieniami. Jest to objaw różnych problemów zdrowotnych, takich jak infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, reakcje alergiczne, stres, niestrawność pokarmowa lub zatrucie, czy też choroby przewlekłe, takie jak choroba trzewna czy zespół jelita drażliwego. 

Biegunka objawy

Objawy biegunki mogą różnić się w zależności od przyczyny i stopnia nasilenia.

Typowe symptomy obejmują: 

  • luźne stolce o płynnej konsystencji,
  • częste wypróżnianie,
  • dyskomfort, skurcze lub ból w okolicach brzucha,
  • wzdęcia związane z nadmierną produkcją gazów w jelitach,
  • nudności,
  • nudności i wymioty - w przypadku poważniejszych zakażeń lub toksycznej biegunki,
  • gorączkę (np. w przebiegu biegunki infekcyjnej),
  • ogólne osłabienie i odwodnienie,
  • brak apetytu.

Rodzaje i przyczyny biegunki

Typy biegunek zależą w głównej mierze od czynników wywołujących rozwolnienie. Wyróżnia się: biegunkę infekcyjną, biegunkę podróżnych, biegunkę pokarmową, reakcyjną stresową i przewlekłą.

  • Biegunka infekcyjna spowodowana jest kontaktem z patogenami (bakteriami, wirusami lub pasożytami). Biegunkę infekcyjną wywołać mogą zakażenia rotawirusowe, salmonelloza, czy np.  infekcje E. Coli.
  • Biegunka podróżnych występuje u osób podróżujących do regionów o innym klimacie lub nietypowych warunkach higienicznych.
  • Biegunka pokarmowa wywołana jest spożyciem pokarmów lub wody zanieczyszczonych bakteriami, wirusami lub toksynami.
  • Biegunka jako objaw alergii na określone pokarmy lub składniki pokarmowe. 
  • Biegunka stresowa wynika z intensywnego stresu lub długotrwałego emocjonalnego napięcia.
  • Biegunka przewlekła natomiast to trwające dłużej niż kilka tygodni rozwolnienie, które może być objawem chorób przewlekłych, takich jak choroba trzewna czy nadwrażliwe jelita.

Przewlekła biegunka – diagnostyka

Kiedy rozwolnienie przybiera postać przedłużającej się, przewlekłej biegunki, konieczna jest wnikliwa diagnostyka. Kompleksowe podejście do przewlekłej biegunki obejmuje zazwyczaj badania laboratoryjne i obrazowe, testy diagnostyczne oraz konsultacje specjalistyczne.

  • Testy diagnostyczne wykonywane w diagnostyce przewlekłych biegunek obejmują przede wszystkim badania kału oraz badania krwi. Badanie kału pomaga wykluczyć bądź potwierdzić obecność pasożytów i krwi utajonej, a analiza krwi pozwala wykryć obecność stanów zapalnych, niedobory składników odżywczych lub inne nieprawidłowości.
  • Badania obrazowe, takie jak gastroskopia, kolonoskopia, USG pozwolą ocenić stan śluzówki i wykryć ewentualne zmiany strukturalne układu pokarmowego.
  • Jeśli zachodzi podejrzenie, że przewlekła biegunka może być spowodowana przez alergię pokarmową, nietolerancję bądź przewlekłe infekcje, może być konieczne wykonanie odpowiednich testów, np. w kierunku zakażenia Helicobacter pylori czy celiakii.
  • Stres i inne czynniki emocjonalne mogą mieć wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Konsultacja psychologiczna może dostarczyć informacji pomocnych w procesie diagnozowania problemów ze strony układu pokarmowego.
  • Konsultacja dietetyczna może być istotnym elementem diagnostyki przewlekłych biegunek. Dietetyk pomoże zidentyfikować czynniki żywieniowe, które mogą przyczyniać się do problemu oraz wdrożyć odpowiednie zmiany w diecie, które nie tylko przyniosą ulgę w objawach, ale także pomogą uzupełnić niedobory utraconych na skutek biegunek składników odżywczych.

Jak zatrzymać rozwolnienie?

Zahamowanie biegunki zależy od przyczyny i stopnia nasilenia. Doraźnie stosuje się zazwyczaj leki przeciwbiegunkowe oraz wprowadza zmiany w diecie, natomiast w przypadku przewlekłego, wynikającego z różnych stanów zdrowotnych rozwolnienia ważna jest wnikliwa diagnostyka i leczenie wycelowane w przyczynę problemu.

Leki na biegunkę

Leki na biegunkę mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów, ale ważne jest stosowanie ich zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcjami zawartymi na ulotce dołączonej do opakowania. Loperamid to jeden z najczęściej stosowanych leków przeciwbiegunkowych. Działa poprzez zmniejszanie perystaltyki jelit, co pomaga zmniejszyć częstotliwość wypróżnień. Jest dostępny bez recepty w formie tabletek lub kapsułek. Difenoksylat z atropiną to lek na biegunkę, który działa podobnie jak loperamid, ale jest dostępny wyłącznie na receptę. Węgiel leczniczy, zwany także węglem aktywnym bywa stosowany jako naturalny środek na biegunkę. Działa poprzez absorpcję toksyn i substancji, które mogą powodować biegunkę, jednak jego skuteczność może się różnić w zależności od przyczyny rozwolnienia. W przypadku węgla leczniczego ważne jest także przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania, ponieważ nadmierne dawki mogą prowadzić do niekorzystnych skutków, takich jak zaparcia lub zaburzenia wchłaniania składników odżywczych. W przypadku biegunki spowodowanej infekcją bakteryjną lekarz może zalecić antybiotyki w celu zwalczania patogenu. Jednak są one zalecane tylko wtedy, gdy istnieje potwierdzona bakteryjna przyczyna biegunki.

Domowe sposoby na rozwolnienie

Domowe sposoby, takie jak właściwe nawodnienie, zmiany w sposobie odżywiania czy stosowanie probiotyków i ziołowych herbatek mogą pomóc w łagodzeniu objawów łagodnej biegunki. 

  • Utrzymanie właściwego nawodnienia organizmu jest szczególnie ważne podczas rozwolnienia.  Zaleca się picie odpowiedniej ilości płynów, takich jak woda, buliony warzywne, warto również sięgnąć po dostępne w aptekach elektrolity bądź przygotowany samodzielnie napój izotoniczny z cukrem, solą kuchenną i dodatkami smakowymi takimi jak sok z owoców czy zioła.
  • Dieta podczas biegunki powinna opierać się na łagodnych, łatwo strawnych posiłkach, takich jak ryż, sucharki, pieczone jabłka, gotowane warzywa czy buliony warzywne. Zaleca się unikanie tłustych, pikantnych, ostrych, słodkich potraw oraz produktów mlecznych, które mogą pogarszać biegunkę.
  • Spożywanie produktów zawierających naturalne probiotyki, takie jak jogurty naturalne, kefiry czy kiszonki, może pomóc w przywróceniu równowagi flory bakteryjnej jelit. Po naturalne probiotyki należy sięgnąć po ustaniu rozwolnienia. W trakcie trwania biegunki zaleca się probiotyki z apteki.
  • Herbatki ziołowe, takie jak napar z imbiru, mięty pieprzowej czy rumianku, mogą mieć właściwości łagodzące dla układu pokarmowego.
  • W czasie biegunki i po kluczowy dla organizmu jest odpoczynek, który przyspieszy regenerację i wzmocni odporność.

Bibliografia:

  1. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka. PZWL, Warszawa, 2021.
  2. Hałoń A., Samet A., Gładysz A., Inglot M., Biegunki–etiopatogeneza i klinika w świetle współczesnej wiedzy, Przewodnik Lekarza, 2000, 10: 19-26.
  3. Jarosz M., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Warszawa, 2017.
  4. Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Warszawa, PWN, 2000.
  5. Szajewska H., Ostra biegunka infekcyjna, Klinika Pediatrii WUM, 2020.
    Wasielica-Berger J., Ostra biegunka, Gastroenterologia Kliniczna, 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.


PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy i sposoby leczenia choroby niedokrwiennej serca
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy i sposoby leczenia choroby niedokrwiennej serca

Choroba wieńcowa, nazywana także chorobą niedokrwienną serca, to schorzenie układu krążenia, które może prowadzić między innymi do zawału serca. Powstaje na skutek zwężenia lub zablokowania tętnic wieńcowych, co ogranicza dopływ tlenu do mięśnia sercowego. Jakie są główne przyczyny choroby wieńcowej? Jakie objawy daje niedokrwienie serca? Znajomość odpowiedzi na te pytania pozwoli właściwie zadbać o profilaktykę schorzenia, a świadomość sposobów leczenia pomoże w wyborze najlepszej metody terapii.  Choroba wieńcowa – co to? Choroba niedokrwienna serca to choroba układu krążenia spowodowane zwężeniem lub zablokowaniem tętnic wieńcowych, które dostarczają tlen i składniki odżywcze do mięśnia sercowego. Główną przyczyną tego procesu jest miażdżyca, czyli odkładanie się blaszek miażdżycowych na ścianach naczyń krwionośnych. Ograniczony przepływ krwi do serca może prowadzić do bólu w klatce piersiowej (dławicy piersiowej), duszności, a w skrajnych przypadkach – do zawału serca. Choroba rozwija się stopniowo i często przez długi czas nie daje wyraźnych objawów, dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz regularne badania kontrolne. ChNS – przyczyny Choroba niedokrwienna serca (ChNS) najczęściej rozwija się na skutek miażdżycy, czyli procesu odkładania się blaszek miażdżycowych w tętnicach wieńcowych. Tworzące się złogi tłuszczowe, cholesterol oraz inne substancje stopniowo zwężają światło naczyń krwionośnych, ograniczając przepływ krwi do serca. Do głównych czynników ryzyka należą niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i cukry, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca oraz przewlekły stres. Nie bez znaczenia są także predyspozycje genetyczne – jeśli w rodzinie występowały choroby serca, rośnie ryzyko ChNS. Wczesne rozpoznanie czynników ryzyka oraz zmiana stylu życia oraz rzucenie palenia mogą skutecznie opóźnić rozwój choroby i zmniejszyć ryzyko powikłań.

czytaj
Kac – objawy, sposoby zapobiegania i metody leczenia złego samopoczucia po spożyciu alkoholu
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Kac – objawy, sposoby zapobiegania i metody leczenia złego samopoczucia po spożyciu alkoholu

Ciężka głowa, suchość w ustach, mdłości i problemy z koncentracją to typowe objawy kaca. Jego główną przyczyną jest metabolizm alkoholu w organizmie - etanol, czyli alkohol etylowy zawarty w napojach wyskokowych, jest traktowany przez organizm jak toksyna, wątroba przekształca go w aldehyd octowy, substancję jeszcze bardziej toksyczną niż sam alkohol. Znajomość skutecznych sposobów zapobiegania kacowi oraz sprawdzonych sposobów na syndrom dnia poprzedniego pomoże szybciej wrócić do formy niezależnie od tego, czy dopiero planujemy zakrapianą alkoholem imprezę, czy szukamy ulgi po hucznej zabawie. Co to jest kac? - przyczyny Kac to stan złego samopoczucia, który pojawia się kilka godzin po spożyciu alkoholu, najczęściej następnego dnia rano. Po wypiciu napojów zawierających etanol wątroba przekształca go w aldehyd octowy – toksyczny związek chemiczny, który odpowiada za wiele nieprzyjemnych objawów kaca, takich jak bóle głowy, nudności czy ogólne osłabienie organizmu. Kolejnym czynnikiem jest działanie odwadniające alkoholu – alkohol zwiększa produkcję moczu, co prowadzi do utraty wody i elektrolitów, powodując uczucie suchości w ustach i zaburzenia równowagi elektrolitowej. Nie bez znaczenia jest także wpływ alkoholu na układ nerwowy i jakość snu – mimo że po jego spożyciu łatwiej jest zasnąć, to jednak sen staje się płytszy i przerywany, przez co organizm nie ma szans na pełną regenerację. 

czytaj
Opryszczka. Przyczyny zimna na ustach i leczenie opryszczki wargowej
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Opryszczka. Przyczyny zimna na ustach i leczenie opryszczki wargowej

Opryszczka wargowa to dolegliwość objawiająca się bolesnymi pęcherzykami. Występuje najczęściej w okresie osłabienia organizmu, długotrwałego stresu oraz zmiennej pogody. Poza nieprzyjemnym swędzeniem, mrowieniem czy pieczeniem opryszczka wpływa negatywnie również na ogólne samopoczucie i wygląd, dlatego warto wiedzieć, jak skutecznie sobie z nią radzić oraz jak zapobiegać jej nawrotom. Jak wygląda zimno na ustach? Charakterystyczne, wypełnione płynem pęcherzyki na wargach, wokół ust lub w okolicy nosa to typowe objawy opryszczki wargowej. Początkowo skóra w tych miejscach może zacząć swędzieć, piec lub sprawiać wrażenie ściągniętej. Wkrótce na tym obszarze pojawiają się małe, bolesne bąbelki, które po kilku dniach pękają, tworząc owrzodzenia.  Opryszczka na ustach przyczyny. Czy opryszczka jest zaraźliwa? Febra na ustach jest wywoływana przez wirus opryszczki wargowej herpes simplex (HSV-1), który wnika do organizmu i pozostaje w nim przez całe życie. W wyniku osłabienia układu odpornościowego, stresu, przeziębienia czy zmian temperatury otoczenia może dojść do jej aktywacji i pojawienia się pęcherzyków. Wirus jest bardzo zaraźliwy i łatwo przenosi się przez bezpośredni kontakt z zakażoną skórą, śliną, a także poprzez korzystanie z tych samych przedmiotów (np. ręczników czy szminki). Z tego powodu ważne jest, aby unikać bliskich kontaktów z osobami mającymi opryszczkę, szczególnie w aktywnej fazie, pamiętając jednak, że wirus może być przenoszony nawet wtedy, gdy objawy nie są jeszcze widoczne.

czytaj
Bezpieczne opalanie - ochrona przeciwsłoneczna skóry
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Bezpieczne opalanie - ochrona przeciwsłoneczna skóry

Opalanie to nieodłączny element letniego relaksu na świeżym powietrzu, jednak promienie słoneczne, choć niezbędne do produkcji witaminy D i korzystnie wpływające na nasz nastrój i wygląd mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia skóry. Zbyt długa i nieodpowiedzialna ekspozycja na słońce może prowadzić do oparzeń słonecznych, przyspiesza starzenia się skóry oraz zwiększa ryzyko raka skóry. Jak zatem opalać się bezpiecznie? Poza unikaniem zbyt długiego wylegiwania się na słońcu oraz korzystania z promieni słonecznych poza godzinami największego promieniowania (10-16) pamiętać należy o niezbędnej ochronie w postaci filtrów przeciwsłonecznych. Wybór odpowiedniego filtra i umiejętne stosowanie kosmetyków przeciwsłonecznych zapewni właściwą ochronę oraz pozwoli cieszyć się piękną, a przede wszystkim zdrową opalenizną. Filtry przeciwsłoneczne – rodzaje filtrów SPF Filtry przeciwsłoneczne są kluczowym elementem ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego (UV). Różnią się one między sobą mechanizmem działania, składem oraz poziomem ochrony, który określany jest współczynnikiem ochrony przeciwsłonecznej (SPF). Wśród dostępnych na rynku filtrów SPF znajdziemy filtry fizyczne, chemiczne, hybrydowe oraz filtry naturalne. Filtry mineralne (fizyczne) Filtry mineralne, znane również jako fizyczne, działają na zasadzie odbijania i rozpraszania promieniowania UV. Są to najczęściej tlenek cynku (ZnO) i dwutlenek tytanu (TiO2). Tlenek cynku (ZnO): zapewnia ochronę przed promieniowaniem UVA i UVB. Jest szczególnie polecany dla osób o wrażliwej skórze. Dwutlenek tytanu (TiO2): chroni głównie przed promieniowaniem UVB i częściowo przed UVA. Jest powszechnie stosowany w kosmetykach przeciwsłonecznych. Filtry chemiczne (organiczne) Filtry chemiczne, zwane również organicznymi, działają poprzez absorpcję promieniowania UV i przekształcanie go w ciepło, które jest następnie uwalniane z powierzchni skóry. Do filtrów chemicznych zawartych w dostępnych na rynku kosmetyczkach przeciwsłonecznych należą między innymi: oktokrylen, oksybenzon czy octinoxate. Filtry hybrydowe Filtry hybrydowe łączą w sobie właściwości filtrów mineralnych i chemicznych, oferując wszechstronną ochronę przed promieniowaniem UV. Dzięki tej kombinacji mogą oferować zalety obu typów filtrów zapewniając szersze spektrum ochrony i lepszą stabilność. Filtry naturalne Niektóre kosmetyki przeciwsłoneczne zawierają składniki pochodzenia naturalnego, takie jak np. olej z nasion malin, marchwi, masło shea lub inne substancje naturalne, które mają właściwości chroniące przed UV. Choć ich skuteczność może być niższa w porównaniu do filtrów chemicznych lub mineralnych, są one często wybierane przez osoby preferujące naturalne kosmetyki.

czytaj