30.04.2025
Biegunka – przyczyny rozwolnienia, objawy i leczenie
Biegunka to stan charakteryzujący się częstymi i luźnymi wypróżnieniami. Jest to objaw różnych problemów zdrowotnych, takich jak infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, reakcje alergiczne, stres, niestrawność pokarmowa lub zatrucie, czy też choroby przewlekłe, takie jak choroba trzewna czy zespół jelita drażliwego.
Biegunka objawy
Objawy biegunki mogą różnić się w zależności od przyczyny i stopnia nasilenia.
Typowe symptomy obejmują:
- luźne stolce o płynnej konsystencji,
- częste wypróżnianie,
- dyskomfort, skurcze lub ból w okolicach brzucha,
- wzdęcia związane z nadmierną produkcją gazów w jelitach,
- nudności,
- nudności i wymioty - w przypadku poważniejszych zakażeń lub toksycznej biegunki,
- gorączkę (np. w przebiegu biegunki infekcyjnej),
- ogólne osłabienie i odwodnienie,
- brak apetytu.
Rodzaje i przyczyny biegunki
Typy biegunek zależą w głównej mierze od czynników wywołujących rozwolnienie. Wyróżnia się: biegunkę infekcyjną, biegunkę podróżnych, biegunkę pokarmową, reakcyjną stresową i przewlekłą.
- Biegunka infekcyjna spowodowana jest kontaktem z patogenami (bakteriami, wirusami lub pasożytami). Biegunkę infekcyjną wywołać mogą zakażenia rotawirusowe, salmonelloza, czy np. infekcje E. Coli.
- Biegunka podróżnych występuje u osób podróżujących do regionów o innym klimacie lub nietypowych warunkach higienicznych.
- Biegunka pokarmowa wywołana jest spożyciem pokarmów lub wody zanieczyszczonych bakteriami, wirusami lub toksynami.
- Biegunka jako objaw alergii na określone pokarmy lub składniki pokarmowe.
- Biegunka stresowa wynika z intensywnego stresu lub długotrwałego emocjonalnego napięcia.
- Biegunka przewlekła natomiast to trwające dłużej niż kilka tygodni rozwolnienie, które może być objawem chorób przewlekłych, takich jak choroba trzewna czy nadwrażliwe jelita.
Przewlekła biegunka – diagnostyka
Kiedy rozwolnienie przybiera postać przedłużającej się, przewlekłej biegunki, konieczna jest wnikliwa diagnostyka. Kompleksowe podejście do przewlekłej biegunki obejmuje zazwyczaj badania laboratoryjne i obrazowe, testy diagnostyczne oraz konsultacje specjalistyczne.
- Testy diagnostyczne wykonywane w diagnostyce przewlekłych biegunek obejmują przede wszystkim badania kału oraz badania krwi. Badanie kału pomaga wykluczyć bądź potwierdzić obecność pasożytów i krwi utajonej, a analiza krwi pozwala wykryć obecność stanów zapalnych, niedobory składników odżywczych lub inne nieprawidłowości.
- Badania obrazowe, takie jak gastroskopia, kolonoskopia, USG pozwolą ocenić stan śluzówki i wykryć ewentualne zmiany strukturalne układu pokarmowego.
- Jeśli zachodzi podejrzenie, że przewlekła biegunka może być spowodowana przez alergię pokarmową, nietolerancję bądź przewlekłe infekcje, może być konieczne wykonanie odpowiednich testów, np. w kierunku zakażenia Helicobacter pylori czy celiakii.
- Stres i inne czynniki emocjonalne mogą mieć wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Konsultacja psychologiczna może dostarczyć informacji pomocnych w procesie diagnozowania problemów ze strony układu pokarmowego.
- Konsultacja dietetyczna może być istotnym elementem diagnostyki przewlekłych biegunek. Dietetyk pomoże zidentyfikować czynniki żywieniowe, które mogą przyczyniać się do problemu oraz wdrożyć odpowiednie zmiany w diecie, które nie tylko przyniosą ulgę w objawach, ale także pomogą uzupełnić niedobory utraconych na skutek biegunek składników odżywczych.
Jak zatrzymać rozwolnienie?
Zahamowanie biegunki zależy od przyczyny i stopnia nasilenia. Doraźnie stosuje się zazwyczaj leki przeciwbiegunkowe oraz wprowadza zmiany w diecie, natomiast w przypadku przewlekłego, wynikającego z różnych stanów zdrowotnych rozwolnienia ważna jest wnikliwa diagnostyka i leczenie wycelowane w przyczynę problemu.
Leki na biegunkę
Leki na biegunkę mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów, ale ważne jest stosowanie ich zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcjami zawartymi na ulotce dołączonej do opakowania. Loperamid to jeden z najczęściej stosowanych leków przeciwbiegunkowych. Działa poprzez zmniejszanie perystaltyki jelit, co pomaga zmniejszyć częstotliwość wypróżnień. Jest dostępny bez recepty w formie tabletek lub kapsułek. Difenoksylat z atropiną to lek na biegunkę, który działa podobnie jak loperamid, ale jest dostępny wyłącznie na receptę. Węgiel leczniczy, zwany także węglem aktywnym bywa stosowany jako naturalny środek na biegunkę. Działa poprzez absorpcję toksyn i substancji, które mogą powodować biegunkę, jednak jego skuteczność może się różnić w zależności od przyczyny rozwolnienia. W przypadku węgla leczniczego ważne jest także przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania, ponieważ nadmierne dawki mogą prowadzić do niekorzystnych skutków, takich jak zaparcia lub zaburzenia wchłaniania składników odżywczych. W przypadku biegunki spowodowanej infekcją bakteryjną lekarz może zalecić antybiotyki w celu zwalczania patogenu. Jednak są one zalecane tylko wtedy, gdy istnieje potwierdzona bakteryjna przyczyna biegunki.
Domowe sposoby na rozwolnienie
Domowe sposoby, takie jak właściwe nawodnienie, zmiany w sposobie odżywiania czy stosowanie probiotyków i ziołowych herbatek mogą pomóc w łagodzeniu objawów łagodnej biegunki.
- Utrzymanie właściwego nawodnienia organizmu jest szczególnie ważne podczas rozwolnienia. Zaleca się picie odpowiedniej ilości płynów, takich jak woda, buliony warzywne, warto również sięgnąć po dostępne w aptekach elektrolity bądź przygotowany samodzielnie napój izotoniczny z cukrem, solą kuchenną i dodatkami smakowymi takimi jak sok z owoców czy zioła.
- Dieta podczas biegunki powinna opierać się na łagodnych, łatwo strawnych posiłkach, takich jak ryż, sucharki, pieczone jabłka, gotowane warzywa czy buliony warzywne. Zaleca się unikanie tłustych, pikantnych, ostrych, słodkich potraw oraz produktów mlecznych, które mogą pogarszać biegunkę.
- Spożywanie produktów zawierających naturalne probiotyki, takie jak jogurty naturalne, kefiry czy kiszonki, może pomóc w przywróceniu równowagi flory bakteryjnej jelit. Po naturalne probiotyki należy sięgnąć po ustaniu rozwolnienia. W trakcie trwania biegunki zaleca się probiotyki z apteki.
- Herbatki ziołowe, takie jak napar z imbiru, mięty pieprzowej czy rumianku, mogą mieć właściwości łagodzące dla układu pokarmowego.
- W czasie biegunki i po kluczowy dla organizmu jest odpoczynek, który przyspieszy regenerację i wzmocni odporność.
Bibliografia:
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka. PZWL, Warszawa, 2021.
- Hałoń A., Samet A., Gładysz A., Inglot M., Biegunki–etiopatogeneza i klinika w świetle współczesnej wiedzy, Przewodnik Lekarza, 2000, 10: 19-26.
- Jarosz M., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Warszawa, 2017.
- Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Warszawa, PWN, 2000.
- Szajewska H., Ostra biegunka infekcyjna, Klinika Pediatrii WUM, 2020.
Wasielica-Berger J., Ostra biegunka, Gastroenterologia Kliniczna, 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Zemsta faraona – przyczyny, objawy i sposoby leczenia biegunki podróżnych
Egzotyczne wakacje oraz towarzysząca im zmiana standardów sanitarnych i diety dla wielu turystów kończy się niespodziewanym problemem zdrowotnym, znanym powszechnie jako "zemsta faraona". Biegunka podróżnych, bo o niej mowa, to częsta dolegliwość, która potrafi skutecznie zepsuć nawet najbardziej wyczekiwany wypoczynek. Skąd się bierze? Jakie są jej objawy i – co najważniejsze – jak szybko wrócić do formy? To pytania, na które warto znać odpowiedź, planując zagraniczną podróż. Zemsta faraona co to? Zemsta faraona to potoczne określenie biegunki podróżnych – ostrej dolegliwości żołądkowo-jelitowej, która najczęściej dotyka osoby podróżujące do krajów o cieplejszym klimacie, zwłaszcza w Afryce Północnej, Azji czy Ameryce Południowej. Jej nazwa pochodzi od legendarnej „klątwy”, która miała spotykać obcokrajowców odwiedzających Egipt. W rzeczywistości to nic innego jak reakcja organizmu na kontakt z miejscową florą bakteryjną, do której nasz układ pokarmowy nie jest przyzwyczajony. Klątwa faraona może pojawić się już w pierwszych dniach pobytu i objawia się biegunką, nudnościami, bólami brzucha oraz ogólnym osłabieniem. Choć zazwyczaj mija samoistnie po kilku dniach, nie warto jej bagatelizować – odpowiednie nawodnienie i szybka reakcja mogą znacznie złagodzić jej przebieg. Czy zemsta faraona jest zaraźliwa? Biegunka podróżnych najczęściej wywoływana jest przez bakterie (takie jak Escherichia coli), wirusy lub – rzadziej – pasożyty, które przenoszą się drogą pokarmową. Zakażenie może nastąpić nie tylko poprzez spożycie skażonej wody czy jedzenia, ale również przez kontakt z osobą chorą – na przykład poprzez wspólne korzystanie z toalety, ręczników czy niedokładnie umyte ręce. Z tego względu bardzo ważne jest zachowanie podstawowych zasad higieny – częste mycie rąk, unikanie dzielenia się posiłkami oraz stosowanie żeli antybakteryjnych. W przypadku wystąpienia objawów warto również zadbać o to, by nie narażać innych osób na kontakt z patogenami. Wspierając leczenie odpowiednimi preparatami można nie tylko szybciej wrócić do zdrowia, ale też zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Ile trwa zemsta faraona? Zemsta faraona zazwyczaj ma charakter krótkotrwały i mija samoistnie w ciągu 3 do 5 dni. Czas trwania dolegliwości zależy jednak od przyczyny zakażenia, ogólnego stanu zdrowia osoby chorej oraz szybkości podjętego leczenia. U osób z dobrą odpornością objawy mogą ustąpić szybciej – zwłaszcza przy odpowiednim nawodnieniu, zastosowaniu elektrolitów, probiotyków oraz leków przeciwbiegunkowych dostępnych bez recepty. W przypadku braku poprawy po kilku dniach, nasilających się objawów (takich jak wysoka gorączka, obecność krwi w stolcu czy silne odwodnienie), konieczna jest konsultacja lekarska – może to wskazywać na poważniejsze zakażenie wymagające antybiotykoterapii.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Jakich preparatów unikać latem? Leki, zioła i kosmetyki światłouczulające
Latem chętnie spacerujemy, opalamy się, wypoczywamy na świeżym powietrzu. Korzystając z uroków słońca, jednocześnie stosujemy różne preparaty – zarówno lecznicze, jak i pielęgnacyjne, nie zdając sobie sprawy, że niektóre leki, zioła, a nawet kosmetyki w kontakcie z promieniowaniem UV mogą powodować reakcje fotouczulające. Reakcja fototoksyczna może prowadzić do przebarwień, podrażnień, a nawet poważnych zmian skórnych, dlatego wiedzieć, czego unikać latem, aby cieszyć się słońcem bez ryzyka dla zdrowia i urody. Reakcja fototoksyczna Reakcja fototoksyczna to najczęstszy rodzaj nadwrażliwości na światło, który może wystąpić po zastosowaniu niektórych leków, ziół czy kosmetyków zawierających substancje światłouczulające. Do reakcji fototoksycznej dochodzi, gdy dana substancja w organizmie wchodzi w reakcję z promieniowaniem UV, powodując uszkodzenie komórek skóry. Objawy przypominają silne oparzenie słoneczne – pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, pieczenie, a czasem także pęcherze. Warto pamiętać, że nawet jednorazowa ekspozycja na słońce po zażyciu fototoksycznego preparatu może zakończyć się nieprzyjemnymi konsekwencjami skórnymi. Dlatego latem szczególnie ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki i zachować ostrożność przy stosowaniu produktów o działaniu światłouczulającym.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Helicobacter pylori objawy, przyczyny i sposoby leczenia zakażenia
Zakażenie bakterią helicobacter pylori to jedna z najczęstszych przyczyn dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Choć często przebiega bezobjawowo, w wielu przypadkach prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych – wrzodów żołądka, zapalenia błony śluzowej, a nawet zwiększonego ryzyka raka żołądka. Znajomość objawów i metod diagnozowania zakażenia helicobacter pylori pozwoli w porę podjąć skuteczne leczenie. Objawy helicobacter Zakażenie helicobacter pylori, szczególnie na wczesnym etapie, może przebiegać bezobjawowo. U wielu osób bakteria ta może bytować w żołądku przez lata, nie dając żadnych dolegliwości, jednak gdy dojdzie do uszkodzenia błony śluzowej, pojawiają się objawy, które mogą znacząco obniżać komfort życia. Do najczęstszych objawów zakażenia Helicobacter pylori należą: przewlekłe bóle lub pieczenie w nadbrzuszu, zwłaszcza na czczo lub po posiłku, uczucie pełności, wzdęcia, częste odbijanie, nudności, a czasem wymioty, brak apetytu, utrata masy ciała, zgaga i cofanie treści żołądkowej, nieprzyjemny zapach z ust. W bardziej zaawansowanych przypadkach, takich jak choroba wrzodowa, mogą wystąpić również krwawienia z przewodu pokarmowego (widoczne np. w stolcu lub wymiotach). Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć diagnostykę w kierunku H. pylori. Wczesne wykrycie zakażenia pozwala uniknąć powikłań i rozpocząć skuteczne leczenie.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ostroga piętowa przyczyny, objawy i leczenie
Ostry, przeszywający ból w okolicy pięty, nasilający się zwłaszcza rano lub po dłuższym odpoczynku, może być objawem ostrogi piętowej. Choć nazwa sugeruje wyraźną zmianę kostną, ostroga piętowa to przede wszystkim wynik przewlekłego stanu zapalnego w obrębie rozcięgna podeszwowego. Problem ten dotyka zarówno osoby aktywne fizycznie, jak i prowadzące siedzący tryb życia, a jego przyczyny są często związane z przeciążeniem, niewłaściwym obuwiem lub wadami postawy. Co to jest ostroga piętowa? Ostroga piętowa to potoczna nazwa narośli kostnej, która tworzy się na dolnej lub tylnej powierzchni kości piętowej. Powstaje na skutek długotrwałego przeciążenia i mikrourazów w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa. Choć sama narośl może być widoczna na zdjęciu rentgenowskim, to ból, który jej towarzyszy, wynika głównie z przewlekłego stanu zapalnego tkanek miękkich otaczających piętę. Ostroga piętowa często rozwija się stopniowo i może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów, aż do momentu, gdy staje się źródłem silnego, kłującego bólu utrudniającego chodzenie.
czytaj