25.08.2025
Elektrolity co to? Przyczyny i objawy niedoboru elektrolitów. Jak uzupełnić elektrolity?
Elektrolity to niezwykle istotne składniki, bez których organizm ludzki nie może prawidłowo funkcjonować. Odpowiadają m.in. za nawodnienie komórek, przewodzenie impulsów nerwowych czy pracę mięśni – w tym serca. Ich niedobór może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów, od zmęczenia i skurczów mięśni, po poważniejsze zaburzenia rytmu serca. Zrozumienie przyczyn niedoboru elektrolitów oraz znajomość sposobów ich właściwego uzupełniania to pierwszy krok do skutecznej profilaktyki – szczególnie w okresach zwiększonego ryzyka, np. latem, podczas intensywnych treningów lub w trakcie choroby.
Co to są elektrolity?
Elektrolity to występujące w organizmie minerały, które po rozpuszczeniu w wodzie przyjmują formę jonów zdolnych do przewodzenia prądu elektrycznego. Należą do nich m.in. sód, potas, magnez, wapń, chlorki i fosforany. Elektrolity odgrywają podstawową rolę w wielu procesach życiowych – regulują gospodarkę wodno-elektrolitową, wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, a także pomagają utrzymać właściwe pH organizmu.
Niedobór elektrolitów objawy
Do najczęstszych objawów elektrolitów należą: osłabienie, zawroty głowy, bóle głowy, zmęczenie oraz bolesne skurcze mięśni, szczególnie nóg. W przypadku bardziej nasilonych niedoborów mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, nudności, wymioty, a nawet problemy z koncentracją i koordynacją ruchową. Często symptomy te nasilają się po intensywnym wysiłku fizycznym, podczas upałów lub w trakcie infekcji przebiegających z gorączką i odwodnieniem.
O niedoborach elektrolitów mogą świadczyć:
- ogólne osłabienie i przewlekłe zmęczenie,
- zawroty i bóle głowy,
- bolesne skurcze mięśni, szczególnie nóg,
- dezorientacja i problemy z koncentracją,
- nudności i wymioty,
- kołatanie serca i zaburzenia rytmu serca,
- uczucie suchości w ustach i pragnienie.
Niedobór elektrolitów przyczyny
Do niedoboru elektrolitów dochodzi najczęściej w sytuacjach, gdy organizm traci zbyt dużo wody i minerałów, a ich poziom nie jest odpowiednio uzupełniany.
Najczęstsze przyczyny niedoboru elektrolitów:
- intensywne pocenie się – np. podczas upałów lub wysiłku fizycznego,
- odwodnienie – spowodowane zbyt małą ilością wypijanych płynów,
biegunka i wymioty – szczególnie przy infekcjach wirusowych lub zatruciach pokarmowych, - wysoka gorączka, która przyspiesza utratę wody i elektrolitów,
- niewłaściwa dieta uboga w składniki mineralne i płyny,
- stosowanie leków moczopędnych lub przeczyszczających,
- nadużywanie alkoholu,
- choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy choroby nerek.
Jonogram – badanie poziomu elektrolitów we krwi
Jonogram to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które pozwala ocenić stężenie najważniejszych elektrolitów we krwi – sodu, potasu, wapnia, magnezu oraz chlorków. Dzięki niemu możliwe jest szybkie wykrycie zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Badanie polega na pobraniu próbki krwi żylnej, a wyniki są dostępne nawet tego samego dnia. Jonogram wykonuje się m.in. przy podejrzeniu odwodnienia, przewlekłych biegunkach, wymiotach, niewydolności nerek, a także w trakcie leczenia niektórymi lekami moczopędnymi lub sterydowymi. Regularna kontrola poziomu elektrolitów jest szczególnie ważna dla osób starszych, aktywnych fizycznie oraz przewlekle chorych.
Elektrolity do picia – preparaty nawadniające
Gdy organizm traci elektrolity, najszybszym i najskuteczniejszym sposobem na ich uzupełnienie są specjalne preparaty nawadniające dostępne w aptekach. Elektrolity do picia w formie łatwych do przygotowania roztworów, tabletek musujących czy gotowych napojów izotonicznych szybko przywracają równowagę wodno-elektrolitową. Dzięki odpowiednio skomponowanemu składowi wspierają nawodnienie organizmu, poprawiają wydolność mięśni i zapobiegają objawom odwodnienia. Preparaty te są szczególnie polecane podczas intensywnego wysiłku fizycznego, upałów, a także w trakcie chorób przebiegających z gorączką, biegunką czy wymiotami. Wybierając elektrolity do picia, warto zwrócić uwagę na skład i dopasować preparat do indywidualnych potrzeb.
Domowe elektrolity. Jak uzupełnić elektrolity domowym sposobem?
Jeśli nie mamy pod ręką gotowych preparatów, elektrolity można uzupełnić także domowymi sposobami. Najprostszy i zarazem skuteczny sposób to przygotowanie naturalnego napoju nawadniającego. Wystarczy wymieszać wodę z odrobiną soli kuchennej (źródło sodu) oraz cukru, który pomaga w lepszym wchłanianiu minerałów. Można także dodać świeży sok z cytryny lub pomarańczy, które dostarczą dodatkowo potasu i witamin. Innym dobrym pomysłem są napary z ziół lub lekkie buliony warzywne, które dostarczają elektrolitów i jednocześnie nawadniają organizm. Należy jednak pamiętać, że domowe sposoby sprawdzą się przy łagodnych niedoborach lub w profilaktyce niedoborów, a w przypadku nasilonych objawów lub odwodnienia warto sięgnąć po specjalistyczne preparaty elektrolitowe.
Jak długo można pić elektrolity?
Preparaty elektrolitowe są bezpieczne i bardzo pomocne w uzupełnianiu niedoborów, jednak ich stosowanie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb organizmu. Zazwyczaj elektrolity można pić przez kilka dni – szczególnie w okresach zwiększonego odwodnienia, np. podczas choroby, upałów czy intensywnego wysiłku fizycznego. Jeśli objawy niedoboru ustępują, warto stopniowo ograniczać ich przyjmowanie i wrócić do regularnego, zrównoważonego nawodnienia. W przypadku dłuższego lub przewlekłego stosowania preparatów z elektrolitami, szczególnie bez konsultacji z lekarzem, może dojść do zaburzeń równowagi mineralnej. Dlatego jeśli zajdzie potrzeba uzupełniania elektrolitów przez dłuższy czas, warto skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem, którzy pomogą dobrać odpowiednią formę i dawkę preparatu.
Czy elektrolity można pić na czczo?
Przyjmowanie preparatów elektrolitowych na pusty żołądek jest bezpieczne i może być wręcz korzystne, zwłaszcza gdy zależy nam na szybkim nawodnieniu organizmu – na przykład po przebudzeniu lub przed wysiłkiem fizycznym. Jednak u niektórych osób, zwłaszcza tych z wrażliwym żołądkiem, może pojawić się lekkie uczucie dyskomfortu lub zgaga. W takich przypadkach warto przyjmować elektrolity po lekkim posiłku lub rozcieńczyć je większą ilością wody.
Czy elektrolity można pić na noc?
Preparaty nawadniające mogą pomóc uzupełnić niedobory po upalnym dniu, wysiłku fizycznym lub odwodnieniu, co może poprawić komfort snu i regenerację organizmu. Jednak niektóre napoje elektrolitowe mogą działać lekko moczopędnie lub zwiększać produkcję moczu, co z kolei może prowadzić do częstszych wizyt w toalecie.
Bibliografia:
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Chazrewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020, online: https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf [dostęp: 07.08.2025].
- Kokot F., Franek E.: Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2013.
- Rychlik E., Elektrolity na lato, online: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/elektrolity-na-lato/ [dostęp: 07.08.2025].
- Wiercińska M., Jonogram – badanie stężenia elektrolitów we krwi, online: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99724,jonogram-badanie-stezenia-elektrolitow-we-krwi [dostęp: 07.08.2025]
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ciemieniucha – co to, jak wygląda i jak się ją leczy?
Ciemieniucha to dolegliwość skórna, która występuje u noworodków i niemowląt najczęściej w ciągu dwóch pierwszych miesięcy życia. Objawia się suchymi, żółtawymi łuskami na skórze głowy, zwłaszcza w okolicy ciemiączka. Ciemieniucha jest zazwyczaj łagodnym i łatwo leczonym schorzeniem, które, choć często ustępuje samoistnie, czasem może wymagać specjalistycznej pielęgnacji w postaci szamponów lub kremów. Ciemieniucha u niemowląt Ciemieniucha to powszechne schorzenie skóry, które dotyka zazwyczaj niemowląt pomiędzy 2. a 10. tygodniem życia. Objawia się suchymi, łuskowatymi plamami na skórze głowy dziecka. Plamy te mogą być żółtawe, brązowe lub białawe i często gromadzą się w okolicy ciemiączka, choć mogą również dotyczyć środkowej części twarzy, klatki piersiowej oraz krocza. Objawy ciemieniuchy mogą być nieestetyczne, ale zazwyczaj nie powodują dyskomfortu ani swędzenia u dziecka. Ciemieniucha jest wynikiem nadmiernego wydzielania sebum (naturalnego oleju skórnego) przez gruczoły łojowe skóry głowy dziecka, co może prowadzić do nadmiernego rozmnażania się drożdżaków Malassezia. Choć dokładna przyczyna ciemieniuchy nie jest w pełni zrozumiana, rolę w jej występowaniu mogą odgrywać czynniki genetyczne, hormonalne i środowiskowe. W większości przypadków ciemieniucha u niemowląt ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy bez konieczności leczenia, jednak jeśli objawy są nasilone lub nie ustępują, można zastosować łagodne metody pielęgnacyjne, takie jak regularne mycie głowy łagodnym szamponem dla niemowląt, delikatne szczotkowanie włosów lub olejowanie skóry głowy przed kąpielą. W przypadkach bardziej uporczywych lub nasilonych objawów pediatra może zalecić stosowanie specjalnych szamponów lub kremów.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
COVID-19 – objawy, przyczyny i profilaktyka koronawirusa
Choć od pierwszych przypadków COVID-19 minęło już kilka lat, temat koronawirusa wciąż budzi wiele pytań – zwłaszcza w sezonie zwiększonej zachorowalności. Jakie są najczęstsze objawy koronawirusa? Co powoduje rozwój choroby? Jakie są metody leczenia i łagodzenia objawów? Zrozumienie mechanizmu zakażenia, rozpoznanie pierwszych symptomów oraz właściwe postępowanie pozwolą skutecznie ograniczyć ryzyko powikłań i szybciej wrócić do pełni sił. COVID-19 co to? COVID-19 to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa SARS-CoV-2, należącego do rodziny koronawirusów. Po raz pierwszy została zidentyfikowana pod koniec 2019 roku w Chinach, a w krótkim czasie rozprzestrzeniła się na cały świat. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową – podczas kaszlu, kichania czy rozmowy – a także poprzez kontakt z powierzchniami, na których osiadł wirus. Przebieg choroby może być bardzo różny – u jednych przypomina lekkie przeziębienie, u innych powoduje silne objawy i wymaga opieki medycznej.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Dynia – właściwości, wartości odżywcze i sposoby spożycia
Dynia to królowa październikowych stołów, symbol Halloween i składnik wielu rozgrzewających potraw. Dynia to również prawdziwa skarbnica witamin, minerałów i cennych składników odżywczych, które kryją się nie tylko w miąższu, ale także w smacznych pestkach. Dynia to owoc czy warzywo? Choć w kuchni dynia traktowana jest najczęściej jak warzywo, z botanicznego punktu widzenia to owoc. Dokładniej mówiąc, dynia jest jagodą, która powstaje z zalążni kwiatu i kryje w sobie liczne nasiona. Delikatny, lekko słodkawy miąższ dyni wykorzystuje się głównie w potrawach wytrawnych – zupach, gulaszach czy sałatkach, ale sprawdza się także w deserach i ciastach. Rodzaje dyni Dynia występuje w wielu odmianach, różniących się smakiem, kolorem, konsystencją miąższu i zastosowaniem. Do najpopularniejszych należą dynia zwyczajna, o intensywnie pomarańczowym miąższu, idealna do zup, puree i ciast, oraz dynia piżmowa, charakteryzująca się słodkawym, gęstym miąższem, doskonała do pieczenia i deserów. Warto także poznać dynię hokkaido – jej miąższ nie wymaga obierania, co znacznie ułatwia przygotowanie potraw, oraz dynię makaronową, której włóknisty miąższ po upieczeniu przypomina nitki makaronu i świetnie nadaje się do lekkich, warzywnych dań.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Wszy u dzieci. Objawy, przyczyny i sposoby leczenia wszawicy
Wszy, choć często kojarzą się z odległymi czasami, wciąż są obecne wśród dzieci, a zakażenie nimi nie wynika z braku higieny, lecz najczęściej z bliskiego kontaktu w grupie rówieśniczej. Umiejętność szybkiego rozpoznania wszawicy oraz znajomość jej przyczyn i skutecznych metody leczenia i profilaktyki pozwoli szybko i skutecznie pozbyć się problemu, oraz uniknąć nawrotów. Wesz ludzka – jak ją rozpoznać? Wesz głowowa to niewielki pasożyt o długości zaledwie 2–3 mm, który żywi się krwią człowieka. Najczęściej bytuje u nasady włosów, w okolicy skroni, karku i za uszami, gdzie skóra jest cieńsza i dobrze ukrwiona. Dorosłe osobniki są ruchliwe i trudne do zauważenia, dlatego łatwiej dostrzec ich jaja, tzw. gnidy – małe, białe lub żółtawe kuleczki przyklejone mocno do włosa, których nie da się strząsnąć jak zwykłego łupieżu. Typowym objawem obecności wszy jest uporczywy świąd skóry głowy, spowodowany reakcją alergiczną na ich ślinę. Jeśli więc dziecko intensywnie się drapie, warto dokładnie obejrzeć skórę i włosy przy dobrym świetle, najlepiej używając gęstego grzebienia, aby upewnić się, czy przyczyną nie są właśnie wszy.
czytaj